Οι ψευτιές για τις ευθύνες του Ανδρέα Παπανδρέου

                                                                                   Του Θεόδωρου Κατσανέβα

Στη δεκαετία του 1980, ο Ανδρέας Παπανδρέου, μοίρασε ψωμί και ελευθερία στον κόσμο, έκανε την Ελλάδα ισχυρή και υπερήφανη, ανέτρεψε τη μονοκρατορία της δεξιά, από την οποία δέχεται σήμερα ανίερες και ατεκμηρίωτες επιθέσεις. Παραποιείται συστηματικά η πραγματικότητα ώστε να επιρρίπτονται ευθύνες για τη σημερινή καταστροφή στον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. Γίνεται ένα απίθανο άλμα στην ιστορία 30 χρόνια πίσω για να λιθοβοληθεί ο δήθεν ένοχος, έτσι ώστε η χώρα να μην ελπίζει ποτέ στην επανάληψη παρόμοιων φιλολαϊκών ανατροπών.

Βγήκε και ο Μάκης Βορίδης στο κλαρί τώρα και αναμάσησε αυτή την έωλη και πονηρή ανοησία για τους δικούς του λόγους. Την ίδια ώρα, η ηγεσία του επιλεγόμενου ΠΑΣΟΚ, αντί να τον κατακεραυνώσει και να υπερασπίσει την ιστορία του ιδρυτή του, λειτούργησε ως παραπονιάρικο παραπαίδι του αφεντικού. Στη δεκαετία του 1980, ο Μάκης Βορίδης, ως σκληρός νεολαίος υποσχόταν «Φωτιά και Τσεκούρι» προς οτιδήποτε μη ακροδεξιό. Σήμερα, περισσότερο σώφρων και ευφυής ο ίδιος, όφειλε να είναι περισσότερο προσεκτικός και να μην ξύνει πληγές από μνήμες της χουντικής και προχουντικής δεξιάς,  τις οποίες ο Ανδρέας Παπανδρέου με την εμμονή του στην εθνική συμφιλίωση, αντιπαρήλθε και τις άφησε μόνο στην κρίση της ιστορίας.  

Καταντά κωμική η προσπάθεια απόδοσης ευθυνών στην οκταετία 1981-88. Είναι αδιανόητο να ευθύνονται πολιτικές πριν από τριάντα ολόκληρα χρόνια. Γιατί δηλ. να γυρίσουμε πίσω μόνο 30 και όχι 50, 100, 200 ή και περισσότερα χρόνια και να μην αναζητήσουμε ευθύνες στον Χαρίλαο Τρικούπη και στην Τουρκοκρατία ! Και αν η δεκαετία του 1980 είναι η μήτρα του κακού ( ! ), γιατί άραγε οι επόμενες κυβερνήσεις δε φρόντισαν να διορθώσουν τα κακώς κείμενα; Προφανώς, όλα αυτά διακινούνται εντέχνως για να απαλλαγούν οι πραγματικοί ένοχοι της σημερινής τραγωδίας. Που δεν είναι άλλοι από την ένταξή μας στην ευρωζώνη το 2002 και την αθλιότατη κακοδιοίκηση των τελευταίων 10-15 ετών από τις κυβερνήσεις του γιαλαντζί ΠΑΣΟΚ και της κανονικής ΝΔ, των οποίων ο πολυετής αρραβώνας κατέληξε επιτέλους σε γάμου κοινωνία.

Greek statistics

Εδώ και καιρό τώρα, κατευθυνόμενοι ή παραπλανημένοι κονδυλοφόροι υποστηρίζουν ότι τα δημόσια ελλείμματα απογειώθηκαν στην οκταετία 1981-88. Αναμειγνύονται κατά το δοκούν στοιχεία και στατιστικές, αν και εδώ ισχύει  η ρήση του Ντισραέλι για «αλήθειες, ψέματα, μεγάλα ψέματα και στατιστικές».  Οι αποδομητές της οικονομικής μας ιστορίας, ηθελημένα παραβλέπουν ότι οι στατικές καταγραφές πριν από το 1995, ήταν ελάχιστα αξιόπιστες και μη συγκρίσιμες και μόνο κατά μεγάλη προσέγγιση μπορεί να ληφθούν υπόψη ύστερα από σοβαρές αντικειμενικές  προσαρμογές. Ο δείκτης της ανεργίας λχ., άρχισε να καταγράφεται συστηματικά στη χώρα μας μετά το 1981, ενώ ο δείκτης για τον πληθωρισμό, έγινε συγκρίσιμος με τη Eurostat αρκετά αργότερα. 

Οι δείκτες που αφορούν τα δημόσια ελλείμματα είναι γνωστό ότι παραποιούνται εύκολα. Τα «Greek statistics», ιδιαίτερα της περιόδου Σημίτη, έχουν κάνει καταγέλαστη τη χώρα μας διεθνώς και είναι φυσικά εντελώς αναξιόπιστα. Άλλωστε, λόγω και της μεγάλης παραοικονομίας που ενδημεί στην ελληνική οικονομία, το ΑΕΠ ( Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ) έχει επανειλημμένα αναθεωρηθεί και οι χρονολογικές συγκρίσεις των ελλειμμάτων σε σχέση με το ΑΕΠ είναι  εντελώς παρακινδυνευμένες.

Ο μόνος σχετικά έγκυρος ιστορικά οικονομικός δείκτης είναι αυτός που αποτυπώνει αυτόνομα το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Ο δείκτης αυτός στην περίοδο 1981-88, δείχνει μια πορεία συγκρίσιμη με την τότε διεθνή συγκυρία όπως φαίνεται στον πίνακα που παρατίθεται εδώ. Αλλά ακόμα και όλοι οι άλλοι λίγο ή πολύ αναξιόπιστοι  επίσημοι δείκτες που χρησιμοποιούν για τα ελλείμματα, τον πληθωρισμό, την ανεργία, κλπ., οι διαστρεβλωτές της οικονομικής μας ιστορίας, δεν αποτυπώνουν το μέγεθος της τραγωδίας που οι ίδιοι υποστηρίζουν. Οι ίδιοι λησμονούν φυσικά ότι, στην περίοδο 1981-88, πάρθηκαν πάμπολλα φιλολαϊκά μέτρα και συντελέστηκε ριζική αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος υπέρ των λιγότερο προνομιούχων, που συνέβαλε επίσης και στην ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης και της εγχώριας παραγωγής.

 ΑΕΠ, 1981-99, Ελλάδα, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ

Πηγή : Eurostat και Wikipedia

Η τίμια αυτοκριτική και ανατροπή του μύθου από τον Νίκο Νικολάου

Αλλά η πιο έγκυρη και αδιαφιλονίκητη ανατροπή του μύθου για τις ευθύνες του Ανδρέα Παπανδρέου της περιόδου 1981-1988, βρίσκεται στο αποκαλυπτικό σύγγραμμα  του Πρύτανη των οικονομικών αναλυτών και κάθε άλλο παρά φιλοΑνδρεϊκού Νίκου Νικολάου, «Πρόσωπα της Οικονομίας, Εκδόσεις Λιβάνη, 2008»,που το συνέγραψε ύστερα από ενδελεχή σχετική έρευνα και το οποίο αποσιωπάται συστηματικά από όλους. Αντιγράφουμε σχετικά αποσπάσματα από τις σελίδες 121-125, χωρίς δική μας παρέμβαση : 

«……Ο Ανδρέας, τις τελευταίες ημέρες του Δεκεμβρίου του ’81 έβαλε τον Υπουργό Εργασίας κ. Απόστολο Κακλαμάνη να εξαγγείλει από τηλεοράσεως αυξήσεις στους κατώτερους μισθούς και ημερομίσθια μέχρι 60% και διπλασιασμό των κατώτατων συντάξεων του ΙΚΑ, του Δημοσίου, του ΟΓΑ, ΤΕΒΕ κ.λπ. Επρόκειτο για έναν κοινωνικό σεισμό που δεν είχε το προηγούμενό του στην ιστορία της χώρας, καθώς ο Ανδρέας πραγματοποίησε με τα μέτρα αυτά μια βίαιη ανακατανομή εισοδήματος υπέρ των μη προνομιούχων της χώρας.

Εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες, αγρότες κ.λπ. έφαγαν για πρώτη φορά «γλυκό ψωμί» στη σκληρή ζωή τους. Να γιατί, λοιπόν, η πρόσφατη μεγάλη έρευνα της κοινής γνώμης για τη μεταπολιτευτική περίοδο 1974-2007 που για λογαριασμό της «Καθημερινής» διεξήγαγε η εταιρεία Public Issue ανέδειξε τον Ανδρέα Παπανδρέου και την πρώτη του θητεία (’81-’85) ως την καλύτερη για τη χώρα! («Καθημερινή» 12.12.07)........

Οι μεγάλες μισθολογικές αναπροσαρμογές της τάξεως του 60% αφορούσαν τα απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα των κατώτατων μισθών - ημερομισθίων με τα οποία αμείβονταν το 10-15% του 1,5 εκατομμυρίου των εργατοϋπαλλήλων της χώρας. Επρόκειτο για μεροκάματα 400-500 δρχ. και για μισθούς 12.000 δρχ. τον μήνα. Τα μέτρα αυτά τα επεξεργάσθηκαν κρυφά από το οικονομικό επιτελείο, ο Απόστολος Κακλαμάνης, υπουργός Εργασίας και ο τότε γαμπρός του Ανδρέα και διοικητής του ΟΑΕΔ, Θόδωρος Κατσανέβας, υπό την καθημερινή εποπτεία βέβαια του Ανδρέα. Εκτός από τις μεγάλες αυξήσεις, ελήφθησαν και τα εξής φιλεργατικά μέτρα:

-          Η πενθήμερη εργασία την εβδομάδα.

-          Η εργάσιμη εβδομάδα των 40 ωρών.

-          Η ετήσια άδεια των 4 εβδομάδων.

-          Θεσπίστηκαν φορολογικές ελαφρύνσεις για τους μισθωτούς και αυξήθηκαν τα οικογενειακά επιδόματα κατά 100%.

-          Μπήκε φραγμός στις ομαδικές απολύσεις.

-          Θεσμοθετήθηκε η 135 Διεθνής Σύμβαση Εργασίας και καθιερώθηκαν οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας εργασίας.

Αυτά ήταν τα φιλολαϊκά μέτρα που πήρε ο Ανδρέας, παρά τις αντίθετες απόψεις των υπουργών του και των οικονομολόγων συμβούλων του, οι οποίοι με τις αντιρρήσεις τους καλλιέργησαν τον μύθο ότι τότε συνετελέσθη λίγο πολύ μια καταστροφή που οδήγησε την ελληνική οικονομία στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Παρ’ ότι και εγώ τότε σαν οικονομικός συντάκτης της «Καθημερινής» καταστροφολόγησα αρκετά, τώρα, ύστερα από τόσα χρόνια, ανασκοπώντας χωρίς φανατισμό τις τότε εξελίξεις πρέπει να παραδεχθώ ότι η πολιτική του Ανδρέα ήταν σωστή κοινωνικά και πολιτικά, γιατί ανέλκυσε από το περιθώριο και ενέταξε στο κοινωνικό σώμα, στρώματα μη προνομιούχων, που η πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων τα είχε κυριολεκτικά σβήσει από τον χάρτη των παρεμβάσεών της στην οικονομία.

Το ότι τότε δεν έγινε ανατροπή της οικονομικής ισορροπίας προκύπτει σαφώς από τις μακροοικονομικές σειρές που έχει επεξεργαστεί για την ελληνική οικονομία η Eurostat και, σύμφωνα με την οποία, ο μέσος όρος των πραγματικών αυξήσεων σε μισθούς και ημερομίσθια που ήταν 6,9% κατ’ έτος στη δεκαετία 1961-1970 και 3,9% στη δεκαετία 1971-1980, μειώθηκε κατά 1,5% το 1981 και αυξήθηκε κατά 5,3% το 1982. Αυτή ήταν όλη και όλη η δήθεν τερατώδης αύξηση του κόστους, για την οποία διαμαρτύρονταν οικονομολόγοι επιτελείς του Ανδρέα και οι επιχειρηματίες. Και αυτό συνέβη, γιατί οι μεγάλες αυξήσεις που δόθηκαν στα κατώτατα όρια δεν επεκτάθηκαν στις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις.

Η μεγάλη αναδιανομή εισοδήματος που έκανε ο Ανδρέας αφορούσε, λοιπόν, αποκλειστικά τους αδικημένους της ελληνικής εργατικής τάξης και τους αγρότες, οι οποίοι για πρώτη φορά έφαγαν γλυκό ψωμί. Ένα άλλο επιχείρημα κατά των αυξήσεων που και αυτό είναι έωλο, είναι ότι εξαιτίας αυτών καταχρεώθηκε δήθεν η χώρα και αυξήθηκε το δημόσιο χρέος. Το ΠΑΣΟΚ όντως πήρε το δημόσιο χρέος στο 29,7% του ΑΕΠ το 1981 και το ανέβασε στο 72% το 1989, ο υπερδιπλασιασμός όμως αυτός δεν οφείλεται στις αυξήσεις που πήραν οι 150.000 χαμηλόμισθοι, οι οποίες άλλωστε απορροφήθηκαν από τις τιμές των προϊόντων, αλλά στις αθρόες προσλήψεις στον δημόσιο τομέα και τις σπατάλες στις ΔΕΚΟ.

Αλλωστε, όταν στη διετία 86-87 ήλθε η λιτότητα του σταθεροποιητικού προγράμματος του Σημίτη (μείωση της μέσης πραγματικής αμοιβής των μισθωτών 8,5% το 1986 και 5,1% το 1987), οι αυξήσεις που είχαν πάρει οι χαμηλόμισθοι λειτούργησαν σαν ανάχωμα προστασίας, για να μην επιστρέψουν στη μιζέρια του κοινωνικού περιθωρίου. Το λάθος του Κακλαμάνη είναι ότι προχώρησε σε λίγο σε ένα νόμο για τους συνδικαλιστές, που τους έδωσε προνόμια και δύναμη και έχουν καταστεί μέχρι τώρα αφεντικά στις ΔΕΚΟ, εμποδίζοντας τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα και την περιστολή της σπατάλης..................».

Και ο δικός μας επίλογος

Με δεδομένο ότι είναι τουλάχιστον έωλη έως κωμική η προσπάθεια για να αποδοθούν ευθύνες σε επιλογές που έγιναν πριν από τριάντα χρόνια, από καιρό έχουμε αναρωτηθεί γιατί δεν υπήρξε ούτε υπάρχει αντίλογος  σ’ αυτή την άθλια  συστηματική παραποίηση της ιστορίας. Γιατί οι επίγονοι του ΠΑΣΟΚ, δε φρόντισαν να απαντήσουν με στοιχεία, ντοκουμέντα, αναλύσεις σε όλα αυτά.  

Γιατί το ΙΣΤΑΜΕ, το Ινστιτούτο Ανδρέα Παπανδρέου που διέθετε τεράστιους οικονομικούς πόρους ουδέποτε αντέταξε τεκμηριωμένα επιχειρήματα όπως τα παραπάνω, απέναντι στην εκ του πονηρού απόδοση ευθυνών στον Ανδρέα Παπανδρέου, στο  μεγάλο αναμορφωτή- ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, όπως είχε υποχρέωση, αν μη τι άλλο να κάνει, τουλάχιστον από την ονομασία του. Αλλά η απάντηση επαφίεται στην κρίση του αναγνώστη.