Μία παρουσίαση που έγινε στη FED, Federal Reserve Bank of St.Louis έχει πάντα ενδιαφέρον: «Το 2012, ο κόσμος αντιμετώπισε μια μεγάλη οικονομική κρίση, για δεύτερη φορά μέσα σε πέντε χρόνια. Ενώ η πρώτη κρίση κατά την περίοδο 2007-2008 προήλθε από το υπερβολικό χρέος υποθηκών που οφείλεται από τα νοικοκυριά, η κρίση το 2012 προήλθε από υπερβολικό δημόσιο χρέος που οφείλεται από ολόκληρες χώρες», αναφέρεται στην εισαγωγική σύνοψη της παρουσίασης. Αυτή δε, πραγματοποιήθηκε στη σειρά δημοσίων συζητήσεων «Διάλογος με την FED».
Ο Dr.Christopher Waller, ανώτερος αντιπρόεδρος και διευθυντής έρευνας της Federal Reserve Bank of St.Louis, οδήγησε την παρουσίαση και τη συζήτηση που έγινε στις 8 Μαΐου 2012.
«Ο Dr. Waller εξερεύνησε πρώτα τους λόγους για τους οποίους η ικανότητα μίας χώρας να δανειστεί για να χρηματοδοτήσει τρέχουσες δαπάνες μπορεί να είναι πολύ επωφελής» αλλά και να περικλείει παγίδες. «Εξετάζοντας τους λόγους πίσω από την τρέχουσα κρίση του δημόσιου χρέους στην Ευρώπη, ο Δρ.Waller εξήγησε την ιστορία του σχηματισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), η οποία επικεντρώθηκε στη δημιουργία μίας νομισματικής ένωσης, όχι μίας δημοσιονομικής ένωσης (βλ.σημ.μτφρ αμέσως παρακάτω). Ενώ καθορίστηκαν πέντε κριτήρια για την ένταξη μελών (όσον αφορά τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, τον πληθωρισμό, τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, το έλλειμμα ως προς το ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ), δεν έγιναν σχέδια έκτακτης ανάγκης για την αποχώρηση ή αποπομπή ενός έθνους. Επιπλέον, όταν η Ελλάδα κέρδισε την είσοδο στην ΕΕ το 2000, δεν πληρούσε κανένα από τα πέντε κριτήρια.» (βλ.2,πηγ.)
Σημειώσεις μτφρ: Η δημοσιονομική ένωση είναι η ολοκλήρωση της δημοσιονομικής πολιτικής των εθνών ή κρατών. Στο πλαίσιο της δημοσιονομικής ένωσης λαμβάνονται αποφάσεις σχετικά με τη συλλογή και τη δαπάνη των φόρων από κοινά θεσμικά όργανα, από κοινού από τις συμμετέχουσες κυβερνήσεις.
Συχνά προτείνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση να υιοθετήσει μια μορφή δημοσιονομικής ένωσης. Τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ συμμετέχουν στην οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ), βάσει του νομίσματος του ευρώ, αλλά οι περισσότερες αποφάσεις σχετικά με τους φόρους και τις δαπάνες παραμένουν σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μια νομισματική ένωση, δεν έχει δημοσιονομική ένωση.(βλ.10,πηγ.)
Ακολουθούν μερικές χαρακτηριστικές αναφορές της παρουσίασης. Το πλήρες αγγλικό κείμενό της βρίσκεται μέσω του link στην (βλ.1,πηγ) ενώ βασικά της σημεία στα ελληνικά στην (βλ.4,πηγ.).
« Η συνθήκη του Μάαστριχτ και η γέννηση του Ευρώ
Μακροπρόθεσμα επιτόκια (βλ.σημ.(α) αμέσως παρακάτω): Πρέπει να είναι εντός 2 ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων επιπέδων πληθωρισμού των Κρατών-Μελών της ΕΕ. Πληθωρισμός (σημ.β): Να είναι εντός 1,5 ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο των τριών Κρατών-Μελών της ΕΕ με τις καλύτερες επιδόσεις. Συναλλαγματικές ισοτιμίες (σημ.γ): Οι αιτούμενες την ένταξη χώρες πρέπει να ευρίσκονται εντός του μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών (ERM) επί δύο συνεχόμενα έτη και χωρίς να έχουν υποτιμήσει το νόμισμά τους».
Σημειώσεις μτφρ: (α) Μακροπρόθεσμο επιτόκιο είναι ένα επιτόκιο με προθεσμία λήξης μεγαλύτερη του έτους. Ένα μακροπρόθεσμο επιτόκιο είναι συνήθως (αλλά όχι πάντα) μεγαλύτερο από ένα βραχυπρόθεσμο επιτόκιο, λόγω του προστιθέμενου κινδύνου από την δέσμευση κεφαλαίου σε ένα πρόσωπο ή οργανισμό για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τα μακροπρόθεσμα επιτόκια αναφέρονται σε κρατικά ομόλογα με υπολειπόμενη περίοδο λήξης περίπου δέκα χρόνια. (βλ.7,πηγ.)
(β) Πληθωρισμός : είναι η συνεχής αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών μιας οικονομίας μέσα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ο πληθωρισμός μπορεί να είναι είτε θετικός, είτε αρνητικός (οπότε μιλάμε για αποπληθωρισμό)….Σε μια οικονομία όταν μετράμε τον πληθωρισμό, στην ουσία μελετάμε την ποσοστιαία μεταβολή του επιπέδου των τιμών, όχι για το σύνολο των αγαθών ή παροχή υπηρεσιών που καταναλώνονται, αλλά για κάποια συγκεκριμένα αγαθά ή υπηρεσίες, το σύνολο των οποίων παλαιότερα εκαλούντο "καλάθι της νοικοκυράς", ενώ πλέον χρησιμοποιείται το πολιτικά ορθότερο "καλάθι του καταναλωτή"(βλ.8,πηγ.).
(γ) Συναλλαγματικές ισοτιμίες: Η Ισοτιμία, ονομάζεται ο οικονομικός όρος που χαρακτηρίζει τη σχέση μεταξύ δύο νομισμάτων καθώς ορίζει και την πραγματική ανταλλακτική ισχύ του ενός νομίσματος με ένα άλλο. Η ισοτιμία όσον αφορά τις εμπορικές συναλλαγές συνήθως αναφέρεται σε τιμές συναλλάγματος και προϊόντων , αγοραστική δύναμη ακόμη και μισθούς. Όταν πρόκειται για διεθνείς συναλλαγές, μιλάμε κυρίως για συναλλαγματική ισοτιμία με την οποία η ανταλλαγή νομισμάτων μεταξύ των χωρών καθιστά ίση την μεταξύ τους αγοραστική δύναμη (βλ.9,πηγ.).
« Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης 1997
Έλλειμμα (σημ.β αμέσως παρακάτω): Ο λόγος του ελλείμματος ως προς το ΑΕΠ (σημ.α) (δηλ. το κλάσμα πρωτογενούς ελλείμματος / ΑΕΠ) δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 3% στο τέλος του προηγούμενου οικονομικού έτους. Χρέος (σημ.γ) : Ο λόγος του χρέους ως προς το ΑΕΠ (δηλ. το κλάσμα δημόσιου χρέους/ΑΕΠ) δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 60% στο τέλος του προηγούμενου οικονομικού έτους».
Σημειώσεις μτφρ: (α) Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, ή για συντομία ΑΕΠ, προσδιορίζει το μέγεθος της οικονομίας μίας χώρας. ΄Ενας πιό επίσημος ορισμός είναι «το άθροισμα της αξίας όλων των αγαθών και υπηρεσιών που παρήγαγε μία χώρα μέσα σε ένα έτος». Θα μπορούσαμε να το δούμε και σαν τον «ετήσιο τζίρο» μίας χώρας. (βλ.5,πηγ.κεφ.Α).
(β) Πρωτογενές έλλειμμα (βλ.6,πηγ.). Είναι το έλλειμμα που προκύπτει αν εξαιρέσουμε από τα έξοδα του κράτους την εξυπηρέτηση του χρέους. Πρωτογενές πλεόνασμα προκύπτει αν τα έσοδα είναι παραπάνω από τα έξοδα χωρίς φυσικά να υπολογίσουμε την εξυπηρέτηση του χρέους.
(γ) Δημόσιο χρέος (βλ.6,πηγ.).
«Επιτόκια Μακροπρόθεσμου δανεισμού 1990-2000: Οι Αγορές αρχίζουν να θεωρούν όλα τα κρατικά χρέη της ΕΕ ως ίδια» (βλ. διάγραμμα 1, gallery στο τέλος του άρθρου).
«Ένα πολύ σημαντικό θέμα με την ΕΕ
Μια ανησυχία στη δεκαετία του 1990 ήταν πώς να χειριστούν την αποχώρηση ή την αποπομπή μιας χώρας από την ΕΕ / ΟΝΕ. Πολλοί υποστήριξαν ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ χρειαζόταν να θέσει σχέδια έκτακτης ανάγκης για ένα τέτοιο γεγονός. Για πολιτικούς λόγους, αυτό δεν είχε καν θιγεί. Δεν μπορεί να μιλάμε για διαζύγιο στην πρώτη νύχτα του γάμου !
Επισφαλής ελληνική είσοδος στην ΟΝΕ
Η Ελλάδα κέρδισε την είσοδο το 2000, με έναρξη εφαρμογής τον Ιανουάριο του 2001. Στην Ελλάδα αρνήθηκαν την είσοδο στο 1998 λόγω: (1) Υψηλού πληθωρισμού (5.4%), (2) Μεγάλων ελλειμμάτων του προϋπολογισμού (περίπου 6.0% του ΑΕΠ). (3) Υψηλού μακροπρόθεσμου επιτοκίου (9.9%). (4) Δεν είχε συμμετάσχει στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ERM). To 2000, ο λόγος του ελλείμματος ως προς το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 3,7% και ο λόγος του χρέους ως προς το ΑΕΠ ήταν ένα επιβλητικό 103%.
Τα μεγάλα σόκ
Μετά την ένταξή της στην ΟΝΕ, η Ελλάδα κατέβαλε τον ίδιο τόκο για το χρέος της, όπως η Γερμανία, παρά την αδύναμη οικονομική της κατάσταση. Το καλοκαίρι του 2009, μια νέα ελληνική κυβέρνηση ανέλαβε την εξουσία. Εκείνη την εποχή, η ελληνική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι η λόγος του ελλείμματος ως ως προς το ΑΕΠ της Ελλάδος ήταν μόλις πάνω από 4%. Στην πραγματικότητα, ήταν σχεδόν 16%.
Εν τω μεταξύ, στην Ιρλανδία προέκυψε το κόστος της διάσωσης από έξω το τραπεζικού συστήματος κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008. Το 2007, ο δείκτης του χρέους της Ιρλανδίας - προς - το ΑΕΠ ήταν μόλις 25% και το έλλειμμα της ήταν μηδενικό. Μέχρι το 2010, ο δείκτης του χρέους της Ιρλανδίας προς το ΑΕΠ ήταν σχεδόν 100%, και ο λόγος του ελλείμματος προς το ΑΕΠ ήταν πάνω από 30%! Οι κλυδωνισμοί αυτοί ξύπνησαν τις χρηματοπιστωτικές αγορές ως προς τον κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων επί του δημοσίου χρέους.
Οι λόγοι χρέους-ως προς-ΑΕΠ 2000-2011 γίνονται ανησυχητικά υψηλοί» (βλ. διάγραμμα 2, gallery στο τέλος του άρθρου). Οι Αγορές αντιδρούν – Οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν βλέπουν πλέον το ιταλικό, ελληνικό, πορτογαλικό, και ισπανικό χρέος ως παραπλήσια υποκατάστατα των γερμανικών ομολόγων. Οι Αγορές αρχίζουν να ανεβάζουν τα επιτόκια του δημοσίου χρέους για να αντισταθμίσουν τον αυξημένο κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων πληρωμής…».
……………….
«Το Ηθικό δίδαγμα αυτής της τραγωδίας
O δανεισμός είναι σαγηνευτικός – οι ανταμοιβές γίνονται αισθητές αμέσως και ο πόνος αναβάλλεται για το μέλλον. Είναι πολύ δελεαστικό να δανείζεται κανείς για βραχυπρόθεσμα οφέλη ενώ υποβαθμίζει τον πόνο ο οποίος θα έλθει αργότερα. Σαν αποτέλεσμα, τα βάρη του χρέους μπορούν να ανέλθουν σε μη βιώσιμα επίπεδα, οδηγώντας σε κρίση και λιτότητα. Αυτή είναι η τραγωδία του δημόσιου χρέους».
Πηγές
(1) http://www.stlouisfed.org/banking/pdf/DWTF-5-8-2012.pdf(πλήρης παρουσίαση,Δr.Waller,αγγλικά)
(4) marketbet.gr 10 Μαϊου 2012 (βασικά σημεία της παρουσίασης ,ελληνικά)
(6) "http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δημόσιο_χρέος&oldid=4734606"
(7) http://www.oecd-ilibrary.org/sites/factbook-2011- en/05/01/04/index.html;jsessionid=4124d9jon07bk.x-oecd-live-
(11) Η φωτογραφία από το βιβλίο «The Modern Greeks» του A.R.Burn, εκδ. Thomas Nelson
& Sons Ltd, 1944. Λεζάντα: «Χωρικός από το Λιανοκλάδι και άγαλμα του Διός από το
Αρτεμίσιο.
Μετάφραση / επιμέλεια Θωμάς Μ. Γράτσιας
Πηγή: http://goo.gl/U91ESI
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου