Πλύση εγκεφάλου και θρησκοληψία

Του Πάσχου Μανδραβέλη

Δεν χρειάζεται κανένα «καλά οργανωμένο σχέδιο» για να ανατιναχτεί κάποιος ανάμεσα σε ανυποψίαστους ανθρώπους, όπως λέει το κλισέ των Μέσων Ενημέρωσης. Χρειάζεται απλώς πλύση εγκεφάλου νέων παιδιών με γελοίες υποσχέσεις για την μετά θάνατον ζωή, που εμπεριέχουν ουρί του παραδείσου και βουνά από πιλάφι. Ο μεγάλος Βρετανός βιολόγος Richard Dawkins ήταν πολύ εξοργισμένος την πρώτη «11η Σεπτεμβρίου» που έζησε η Δύση, με το μαζικό χτύπημα των φανατικών στις ΗΠΑ. «Yπάρχουν άνθρωποι που θα μπορούσαν να πειστούν για να βουτήξουν με ένα αεροπλάνο σε ένα ουρανοξύστη;» αναρωτήθηκε σε ένα συγκλονιστικό άρθρο που δημοσίευσε στην Βρετανική εφημερίδα Guardian (15.9.2001). «Nαι!» απάντησε. «Nέοι άνδρες γεμάτοι τεστοστερόνη, αρκετά άσχημοι για να βρουν γυναίκα σ' αυτόν τον κόσμο μπορεί να απελπιστούν αρκετά, ώστε να ψάξουν για τις 72 παρθένες στον άλλο κόσμο.

«Eίναι μακροχρόνια προσπάθεια, αλλά μπορεί να πιάσει. Πρέπει να τους πάρετε νέους. Ταΐστε τους με μια συνολική και αυτο-αποδεικνυόμενη μυθολογία, έτσι ώστε το μεγάλο ψέμα να μοιάζει λογικοφανές. Δώστε τους ένα ιερό βιβλίο και αναγκάστε τους να το μάθουν απ' έξω... [Για την βοήθειά σας] υπάρχει ένα έτοιμο σύστημα ελέγχου της σκέψης που τιμάται ανά τους αιώνες και παραδίδεται από γενιά σε γενιά. Eκατομμύρια άτομα έχουν μεγαλώσει μ' αυτό. Ονομάζεται θρησκεία και για λόγους που δεν έχουν γίνει κατανοητοί μέχρι σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι το αποδέχονται. Τώρα, το μόνο που χρειάζεστε είναι να βρείτε μερικά από τα γεμάτα θρησκεία κεφάλια και να τους δώσετε μαθήματα αεροπλοΐας.

«Είναι γελοία η επιχειρηματολογία μου; Μήπως μετατρέπω σε κοινοτοπία το άφατο κακό; Δεν είναι στις προθέσεις μου, οι οποίες είναι σοβαρές και ξεπηδούν από βαθιά θλίψη και μεγάλη οργή. Προσπαθώ να στρέψω την προσοχή των ανθρώπων στον ελέφαντα ο οποίος βρίσκεται στο μέσον του δωματίου κι όλοι μας είμαστε πολύ ευγενικοί ή υπερβολικά ευλαβείς να επισημάνουμε. Αυτός ο ελέφαντας είναι η θρησκεία και κυρίως το απαξιωτικό αποτέλεσμα που έχει στην ανθρώπινη ζωή. Δεν εννοώ την απαξίωση της ζωής των άλλων (πράγμα που μπορεί να κάνει επίσης), αλλά την απαξίωση της ζωής του καθενός. H θρησκεία διδάσκει την επικίνδυνη ανοησία ότι ο θάνατος δεν είναι το τέλος.

«Αν ο θάνατος θεωρηθεί τελειωτικός, κάποιος ορθολογικά πράττων θα έχει υψηλή εκτίμηση στη ζωή του και θα διστάσει να την θέσει σε κίνδυνο. Αυτό κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο μέρος, όπως κι ένα αεροπλάνο είναι πιο ασφαλές αν ο αεροπειρατής θέλει να επιβιώσει. Στο άλλο άκρο, αν ένας ικανός αριθμός ανθρώπων πείσουν τον εαυτό τους ή πεισθούν από τους ιερείς τους, ότι ο μαρτυρικός θάνατος είναι αντίστοιχο με το πάτημα ενός κουμπιού που θα μας στείλει σε ένα άλλο σύμπαν, τότε ο κόσμος γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνο μέρος. Ειδικά αν αυτοί οι άνθρωποι πιστέψουν ότι το άλλο σύμπαν είναι μια παραδεισένια διαφυγή από τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου. Προσθέστε δε τις (γελοίες και απαξιωτικές για τις γυναίκες) σεξουαλικές υποσχέσεις και δεν θα μείνει καμιά απορία γιατί τόσοι αφελείς και οργισμένοι νέοι στριμώχνονται στον προθάλαμο ώστε να επιλεγούν για υποθέσεις αυτοκτονίας.

«Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ένα ιδεοληπτικό με την επόμενη ζωή και με τάσεις αυτοκτονίας μυαλό είναι όπλο τεράστιας ισχύος και κινδύνου. Μπορεί να συγκριθεί με ένα έξυπνο πύραυλο, αλλά το σύστημα καθοδήγησης του είναι από πολλές πλευρές ανώτερο από οποιοδήποτε ηλεκτρονικό μυαλό μπορεί σήμερα να αγοράσει κάποιος. Κι όμως, αυτό το όπλο αποκτάται πολύ, πολύ φθηνά από κάποια κυνική κυβέρνηση, οργάνωση ή ιερατείο».

Η μεγαλύτερη πρόκληση της Δύσης είναι να αντιμετωπίσει το παράλογο, εκείνα τα κλειστά συστήματα σκέψης που κάθε πρόταση τους αυτοαποδεικνεται ανεξαρτήτως της πραγματικότητας. Δε υπάρχει τρόπος να πειστεί ένας θρησκόληπτος για το λάθος του, αφού αυτό που θεωρεί ορθό προέρχεται εκτός του κόσμου και δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ή να διαψευστεί από το ορατό. Η υπόσχεση της «μετά θάνατον ζωής» (που φυσικά δεν αποδεικνύεται από την εμπειρία) μπορεί να δημιουργήσει το τέλειο όπλο τρόμου. Αρκεί να βρεθούν εκείνοι οι ιερείς που θα μεταφράσουν με τον δικό τους τρόπο τα ιερά κείμενα· κείμενα τα οποία επίσης μπορούν να διαβαστούν με χιλιάδες τρόπους. Αν πεισθεί ένας νέος άνθρωπος ότι ζει σε ένα «αντιπνευματικό περιβάλλον» (άλλος ασαφής όρος κι αυτός) και κάπου εκτός του κόσμου υπάρχει η δυνατότητα της αιώνιας ευτυχίας, τότε είναι ικανός για όλα. Να σκοτωθεί και να σκοτώσει. Οι αρχές του Διαφωτισμού, η κοσμική παιδεία, δεν βοηθούν διότι έχουν απαξιωθεί ως «κόλπα των απίστων» -ή και του Σατανά- για να αποτρέψουν την «πνευματική πλήρωση» (άλλος ασαφής όρος) του ατόμου. Ορθολογικά μπορεί να αποδειχθεί το λάθος και το άδικο των σκοτωμών, αλλά αν η σκέψη έχει κουρσευτεί από τα ανορθολογικά δόγματα της θρησκείας αρκεί ένας εύγλωττος ιμάμης για να μεταμορφώσει το όραμα της «μετά θάνατον ζωής» σε τρόμο κατά την διάρκεια του σύντομου πραγματικού βίου.

Θα αλλάξει πολύ η Ευρώπη μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι. Όχι μόνο γιατί είναι η τελευταία σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι, αλλά κυρίως διότι η Γαλλία ήταν η πατρίδα της ανεκτικότητας· ακόμη και για τις πιο τρελές παραδοξότητες. Πολλοί θα αντιληφθούν ότι το Παρίσι δεν επελέγη ως στόχος επειδή συμβολίζει την πιο «σκληρή» εκδοχή της Δύσης, αλλά διότι ακριβώς λόγω της γαλλικής χαλαρότητας στα μέτρα ασφάλειας -σε αντίθεση π.χ. με το Λονδίνο ή την Ουάσιγκτον- ήταν ο πιο εύκολος στόχος. Θα αλλάξει και επειδή οι Ευρωπαίοι, και προπαντός οι Γάλλοι, φοβούνται. Αυτό αποδεικνύεται από την άνοδο των ακροδεξιών και δυσανεκτικών κινημάτων σε όλη την ήπειρο. Οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες, ίσως και προς μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ενοποίηση, τουλάχιστον σε θέματα ασφάλειας. Όλοι ξέρουν πως ο ισλαμικός κίνδυνος είναι παγκόσμιος και δεν αντιμετωπίζεται από τα έθνη κατά μόνας. Το ερώτημα που απομένει είναι ένα: πόσο ευρωπαϊκή (υπό την έννοια των αξιών που γέννησε αυτή η μεγάλη ήπειρος) θα είναι αυτή η στενότερη ένωση;

Πηγή : Καθημερινή