Η υφαρπαγή των Ελληνικών Τραπεζών από τους Γύπες των αγορών

Δημήτρης Χαλυβόπουλος

Την τελευταία πενταετία στο όνομα της «σωτηρίας των τραπεζών», έχουν δοθεί δωρεάν δεκάδες δις ευρώ στους τραπεζίτες, φορτώνοντας αντίστοιχα τον ελληνικό λαό με τεράστια οικονομικά βάρη και επαχθείς δεσμεύσεις από τις δανειακές συμβάσεις και τα συνακόλουθα Μνημόνια. Παρά τις υποσχέσεις όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και τελευταία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μαζί και των υπερεθνικών αφεντικών τους (ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ) για την εξασφάλιση ρευστότητας στην οικονομία, τη διασφάλιση των καταθέσεων και την επίλυση των «κόκκινων δανείων», τίποτε από όλα αυτά δεν έγινε. Κοινή συνιστώσα όλων των θεσμικών παρεμβάσεων, ήταν να παραμείνουν οι τράπεζες στα χέρια των ιδιωτών και μάλιστα στα χέρια ξένων κεφαλαιούχων, αντί, ως άρμοζε, να γίνουν ιδιοκτησία του ελληνικού λαού!

Το σύνολο των κεφαλαιακών ενισχύσεων που δόθηκαν στις τράπεζες, άμεσα με τη μορφή ρευστού χρήματος και έμμεσα με τη χορήγηση εγγυήσεων και ομολόγων του Δημοσίου για δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τον ELA¹), προσεγγίζουν σήμερα με την 3η ανακεφαλαιοποίηση τα 170 δις €.! Από την άλλη οι τράπεζες, παρ’ ότι έχουν λάβει τις συγκεκριμένες ενισχύσεις, σχεδιάζουν άμεσα κατασχέσεις και πλειστηριασμούς κατοικιών και περιουσιών, κυρίως λαϊκών στρωμάτων, καθώς και επιχειρήσεων, σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο που ψηφίστηκε πρόσφατα. Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε συνοπτικά το χρονικό των αλλεπάλληλων μέτρων «διάσωσης» των τραπεζών και τις τεράστιες θυσίες που έχει επωμισθεί ο ελληνικός λαός σε όφελος της χρηματιστικής ολιγαρχίας, εντός και εκτός της χώρας.

1. Το «πακέτο» ενίσχυσης των τραπεζών, 2008 (Νόμος Αλογοσκούφη)

Ο χορός της άμεσης διάθεσης δισεκατομμυρίων από το δημόσιο ταμείο, για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των τραπεζιτών ξεκίνησε το 2008 επί ΝΔ με τον νόμο Αλογοσκούφη. Το κράτος προσέφερε τότε μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας ύψους 28 δισ. €. Η συγκεκριμένη "βοήθεια" ήταν σε μετρητά για την ενίσχυση της κεφαλαιακής τους επάρκειας, καθώς και σε εγγυήσεις & ομόλογα για να δανειστούν από τις αγορές και στη συνέχεια από την ΕΚΤ. Τα μετρητά 4 δισ. € (Εθνική 1,35 δισ. €, Πειραιώς 750 εκατ. €, Eurobank 950 εκατ. € και Alpha 940 εκατ. €), καταβλήθηκαν το 2009 έναντι προνομιούχων μετοχών, οι οποίες προβλεπόταν ότι θα απέφεραν 10% τόκους ετησίως, όπως επίσης θα υπήρχε και προμήθεια έναντι των εγγυήσεων που προσέφερε το Δημόσιο.

Οι τόκοι και οι προμήθειες που ανέρχονται σε 555,6 εκ. € τον χρόνο (αφορούν και άλλες, πλην των ανωτέρω 4 «συστημικών» τραπεζών, οι περισσότερες εκ των οποίων έχουν ήδη συγχωνευτεί με τις 4), με διάφορα προσχήματα καταβλήθηκαν μόνο για τα έτη 2010 και 2011. Έκτοτε ουδέποτε καταβλήθηκαν, με εξαίρεση το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο που ήταν υπό την ιδιοκτησία του Δημοσίου. Όσον αφορά τις προνομιούχες μετοχές, αυτές έληξαν το 2014 και οι τραπεζίτες θα έπρεπε να επιστρέψουν τα σχετικά κεφάλαια στο κράτος. Όμως σύμφωνα με τις εντολές της «τρόικας» δόθηκε παράταση για την εξόφλησή τους μέχρι το 2019 και κάποιες από αυτές έχουν ήδη εξοφληθεί (Alpha στις 17/4/2014 και Πειραιώς στις 21/5/2014).

Στο σημείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία η δήλωση του τότε Υπουργού Οικονομικών κ. Αλογοσκούφη, όταν παρουσίασε τα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας των τραπεζών: «Θέλω να τονίσω ότι ο Έλληνας φορολογούμενος όχι μόνο δεν θα επιβαρυνθεί με το παρόν σχέδιο - καθώς προβλέπονται ουσιαστικές διασφαλίσεις για τις εγγυήσεις που θα προσφέρει το Δημόσιο ή για τη συμμετοχή του στο κεφάλαιο των τραπεζών - αλλά θα έχει και οφέλη από το γεγονός ότι, προκειμένου να παρασχεθεί το κεφάλαιο στις τράπεζες, προβλέπεται απόδοση 10%, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από το επιτόκιο δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου. Επίσης προβλέπεται και ένα ποσοστό απόδοσης για τις εγγυήσεις που θα παράσχει και θα ωφελήσει και αυτό τα έσοδα του Δημοσίου.» (Δήλωση Υπουργού 23.10.2008). Οι αντίστοιχες δηλώσεις των εν συνεχεία μνημονιακών Υπουργών επί του θέματος έχουν… ανάλογη «βαρύτητα»! Στην πράξη είτε δεν επεστράφησαν ποτέ στο σύνολό τους οι ενισχύσεις, είτε δεν καταβλήθηκαν οι συμφωνηθέντες τόκοι και προμήθειες και συνεπώς επιβάρυναν τον ελληνικό λαό.

2. Η 1η Ανακεφαλαιοποίηση την άνοιξη του 2013

Σύμφωνα με την αρχική μελέτη ανακεφαλαιοποίησης των Τραπεζών (Δεκέμβριος 2012) που έγινε από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) με τη συνεργασία της BlackRock, οι συνολικές κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών μέχρι το τέλος του 2014, εκτιμήθηκαν σε 40,5 δισ. €. Την άνοιξη του 2013[²] το κράτος, με τη μέθοδο της ανακεφαλαιοποίησης των 4 «συστημικών» τραπεζών, όπως τις αποκαλεί η ΤτΕ, παρέσχε[³] κεφάλαια ύψους 27,5 δις €, τα οποία τελικά μετά τις συμμετοχές ιδιωτών διαμορφώθηκαν σε 25,5 δις € και κάλυψαν άμεσες κεφαλαιακές ανάγκες: α) της Εθνικής Τράπεζας 8,7 δις €, β) της Τράπεζας Πειραιώς 7,0 δις €, γ) της Alpha Bank 4,0 δις € και δ) της Eurobank 5,8 δις €.

Τα χρήματα αυτά διατέθηκαν μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).[⁴] Βέβαια τα ποσά που διέθεσε το ΤΧΣ για τις τράπεζες δεν είναι τα μόνα, αλλά εκείνα που έδωσε απευθείας για την ενίσχυση των 4 συστημικών τραπεζών. Εκτός από αυτά διέθεσε και άλλα 14,7 δις € που πήγαν απευθείας για την ενίσχυση – «εξυγίανση» των μη συστημικών (ΑΤΕ, ΤΤ, PROTON κ.λ.π.), οι οποίες με αυτά τα κεφάλαια ως «προίκα», δόθηκαν στις τράπεζες Πειραιώς (ΑΤΕ)⁵, Eurobank (ΤΤ, PROTON) και Εθνική (PRO Bank) αντίστοιχα, καθώς και σε άλλες μικρότερες (συνεταιριστικές κλπ) οι οποίες «μοιράστηκαν» στις τράπεζες Εθνική και Alpha. Στην πράξη δηλαδή το ΤΧΣ διέθεσε άμεσα και έμμεσα στις 4 συστημικές τράπεζες «ζεστό χρήμα» ύψους 40,2 δις.

Με αυτές τις τοποθετήσεις εκ μέρους του ΤΧΣ, οι τράπεζες θα έπρεπε να περάσουν στον έλεγχο του Δημοσίου, κάτι που δεν συνέβη, αφού προβλεπόταν από τις συμφωνίες με την τρόικα και το καταστατικό του ΤΧΣ, ότι το Δημόσιο δεν μπορεί να ασκεί κανέναν έλεγχο στις τράπεζες που ανακεφαλαιοποίησε. Έτσι οι «τραπεζίτες» που βούλιαξαν τις τράπεζες συνέχισαν να τις διαχειρίζονται, κάποιοι μάλιστα πήραν για «μπόνους» άλλες τράπεζες, ενώ τον λογαριασμό πλήρωσε ο ελληνικός λαός μέσω του δανείου των 50 δις € [⁶].

3. Η 2η Ανακεφαλαιοποίηση την άνοιξη του 2014

Η 2η ανακεφαλαιοποίηση έγινε την άνοιξη του 2014, χωρίς την συμμετοχή του ΤΧΣ, το οποίο σκόπιμα παραιτήθηκε των "δικαιωμάτων" του για να αφήσει χώρο στους ιδιώτες. Το σύνολο των αυξήσεων κεφαλαίου ήταν 8,3 δις € για τις 4 συστημικές τράπεζες. Οι τιμές αγοράς των νέων μετοχών ήταν πολύ χαμηλότερες από τις αντίστοιχες της 1ης ανακεφαλαιοποίησης (με εξαίρεση την Alpha), με αποτέλεσμα το ΤΧΣ, δηλ. το Δημόσιο, να υποστεί μεγάλη οικονομική ζημιά και φυσικά να μειωθούν σημαντικά τα ποσοστά συμμετοχής του και στις 4 τράπεζες.

Να σημειωθεί ότι τον Οκτώβριο 2014 ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των λεγόμενων «τεστ αντοχής» των 4 τραπεζών (stress tests) και όλων των συστημικών ευρωπαϊκών τραπεζών που έγιναν από την ΕΚΤ. Οι 4 ελληνικές πέρασαν "επιτυχώς", σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, όμως αν κάποιος το “ψάξει” θα διαπιστώσει ότι βρέθηκαν εκτός «αντοχής». Αυτό επιβεβαιώνεται και από τις ανάγκες της 3ης ανακεφαλαιοποίησης. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΤΧΣ «στο στατικό σενάριο δυσμενών εξελίξεων, η συνολική κεφαλαιακή υστέρηση για τις ελληνικές συστημικές τράπεζες ανήλθε σε 8,7 δις €. Ωστόσο λαμβάνοντας υπόψη την επίπτωση της άντλησης κεφαλαίων που πραγματοποιήθηκε το 2014, το υπόλοιπο της κεφαλαιακής υστέρησης ανήλθε σε 2,7 δις €".⁷

Οι Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου (ΑΜΚ) έγιναν με τους ακόλουθους όρους και αποτελέσματα:

Εθνική

Στις 13/05/2014 η τράπεζα ολοκλήρωσε την αύξηση κεφαλαίου ύψους 2,5 δις. € χωρίς δικαιώματα προτίμησης σε υφιστάμενους μετόχους, δηλαδή ουσιαστικά το ΤΧΣ. Η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών ήταν 2,2 € ανά μετοχή, μειωμένη κατά 48,7% έναντι της αντίστοιχης τιμής (4,29 €) της 1ης Ανακεφαλαιοποίησης στην οποία συμμετείχε το ΤΧΣ και κάλυψε το 89,2% της ΑΜΚ. Επίσης ήταν μειωμένη κατά 16,3% έναντι της τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής (2,63€) της 12/05/2014. Κατόπιν της εν λόγω αύξησης κεφαλαίου του 2014 το ποσοστό συμμετοχής του ΤΧΣ στην τράπεζα μειώθηκε από 84,38% σε 57,24%.!!!

Alpha

Στις 28/03/2014 η τράπεζα ολοκλήρωσε την αύξηση κεφαλαίου ύψους 1,2 δις. €, χωρίς δικαιώματα προτίμησης σε υφιστάμενους μετόχους, δηλαδή ουσιαστικά το ΤΧΣ. Η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών ήταν 0,65 € ανά μετοχή, αυξημένη κατά 47,7% έναντι της αντίστοιχης τιμής (0,44€) διάθεσης της 1ης Ανακεφαλαιοποίησης στην οποία συμμετείχε το ΤΧΣ και κάλυψε το 89,8% της ΑΜΚ. Επίσης ήταν μειωμένη κατά 11,0% έναντι της τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής (0,73€) της 27/03/2014. Κατόπιν της εν λόγω αύξησης κεφαλαίου του 2014, το ποσοστό συμμετοχής του Ταμείου στην τράπεζα μειώθηκε από 81,71% σε 69,90%.

Πειραιώς

Στις 10/04/2014 η τράπεζα ολοκλήρωσε την αύξηση κεφαλαίου ύψους 1,75 δισ. € χωρίς δικαιώματα προτίμησης σε υφιστάμενους μετόχους, δηλαδή ουσιαστικά το ΤΧΣ. Η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών ήταν 0,30 € ανά μετοχή, μειωμένη κατά 82,4% έναντι της αντίστοιχης τιμής (1,70 €) της 1ης Ανακεφαλαιοποίησης στην οποία συμμετείχε το ΤΧΣ και κάλυψε το 89% της ΑΜΚ. Επίσης ήταν μειωμένη κατά 83,8% έναντι της τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής της (1,85€) 09/04/2014. Κατόπιν της εν λόγω αύξησης κεφαλαίου το ποσοστό συμμετοχής του Ταμείου στην τράπεζα μειώθηκε από 80,95% σε 67,30%!

Eurobank

Στις 29/04/2014 η τράπεζα ολοκλήρωσε αύξηση κεφαλαίου ύψους 2,864 δισ. € χωρίς δικαιώματα προτίμησης σε υφιστάμενους μετόχους, δηλαδή ουσιαστικά το ΤΧΣ. Η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών ήταν 0,30 € ανά μετοχή, μειωμένη κατά 80,5% έναντι της αντίστοιχης τιμής (1,54 €) της 1ης Ανακεφαλαιοποίησης στην οποία συμμετείχε το ΤΧΣ και κάλυψε ουσιαστικά το 100% της ΑΜΚ. Επίσης ήταν μειωμένη κατά 18,7% έναντι της τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής (0,369€) της 12/05/2014. Κατόπιν της εν λόγω αύξησης κεφαλαίου 2014 το ποσοστό συμμετοχής του Ταμείου στην τράπεζα μειώθηκε από 95,23% σε 35,41%!!

Συνεπώς μέσα σε ένα 12μηνο το Ελληνικό Δημόσιο:

α) διαμόρφωσε τις συνθήκες, με την κατάλληλη νομοθετική "ρύθμιση" στο τέλος Μαρτίου του 2014, για τις διαδικασίες της 2ης Ανακεφαλαιοποίησης-Ιδιωτικοποίησης των τραπεζών, φροντίζοντας να μην υπάρχουν ευθύνες για τη Διοίκηση του ΤΧΣ,

β) αποφάσισε, μέσω του ΤΧΣ, να μην ασκήσει τα δικαιώματα που είχε από τη συμμετοχή του στις 4 συστημικές τράπεζες και

γ) ενέκρινε, μέσω του ΤΧΣ, τις νέες σκανδαλωδώς υποτιμημένες τιμές διάθεσης των μετοχών, οι οποίες ήταν πολύ χαμηλότερες (-80%) από εκείνες που το ίδιο είχε αγοράσει έναν χρόνο πριν (εξαιρείται η Alpha στην οποία ή τιμή ήταν υψηλότερη κατά 47,7%).

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν το Δημόσιο, πρώτον, να υποστεί μια τεράστια οικονομική ζημιά στις αξίες των συμμετοχών του και δεύτερον, άνοιξε ο δρόμος της πλήρους ιδιωτικοποίησης των τραπεζών με την 3η Ανακεφαλαιοποίηση του 2015.

Στην περίπτωση δε της Eurobank κατέληξε σε ιδιωτικοποίηση (πέρασε στην ιδιοκτησία της Καναδικής Fairfax) έναντι 2,864 δις € όταν το ΤΧΣ έναν χρόνο πριν είχε διαθέσει 5,8 δις € απευθείας στη Eurobank και έμμεσα άλλα 4,6 δις € μέσω της ανακεφαλαιοποίησης του Τ.Τ. που της παραδόθηκε τον Ιούλιο του 2013. Δηλαδή το ελληνικό Δημόσιο με τις επιλογές της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου, διέθεσε 10,4 δις € για τη Eurobank, έλαβε το 95,23% των μετοχών της χωρίς ποτέ να πάρει τον έλεγχο και επέτρεψε σε έναν ιδιώτη με 2,9 δις € να πάρει το 62,8% της τράπεζας και φυσικά τον έλεγχο και τη διοίκηση της!

4. Το μέγα σκάνδαλο της 3ης Ανακεφαλαιοποίησης, Νοέμβρης 2015

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρουν να θυμίσουμε τι έλεγε ο κ. Τσίπρας στη Βουλή στις 30 Μάρτη 2014, κατά τη συζήτηση του Ν/Σ που αφορούσε μεταξύ άλλων τη 2^η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, για να κατανοηθεί καλύτερα το σκάνδαλο της 3^ης ανακεφαλαιοποίησης. "...Η χοντρή εκκαθάριση, αφορά δύο κατηγορίες παραχωρήσεων που βρίσκονται στον σκληρό πυρήνα του μνημονιακού σχεδιασμού: α) αφορούσε την τότε ασφαλιστική μεταρρύθμιση και β) την εκχώρηση των συστημικών τραπεζών σε κερδοσκοπικά funds και τα ντόπια συμφέροντα, που θα σημάνει την απόκτηση του ελέγχου στο σύνολο σχεδόν της ιδιωτικής περιουσίας συμπεριλαμβανομένης της κατοικίας. Με δυο λόγια θα σημάνει την πλήρη εκχώρηση του ελέγχου της ελληνικής οικονομίας. Με τα λεφτά του Δημοσίου που δόθηκαν στις τράπεζες και θα τα καταπιούν οριστικά τα κερδοσκοπικά συμφέροντα που θα τις ελέγχουν....

Ο ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τον λαό, θα γκρεμίσει το καθεστώς του μνημονίου… Θα γκρεμίσουμε το καθεστώς της διαπλοκής και της ολιγαρχίας, ντόπιας και ξένης που υπηρετείτε...... Αυτό που κάνει (η κυβέρνηση) με τις τράπεζες δεν έχει προηγούμενο. Δεν έχει ξαναγίνει ποτέ και πουθενά στον κόσμο. Και στις ΗΠΑ και στην Ισπανία υπήρξε ανακεφαλαιοποίηση από το Δημόσιο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ισπανία τα αντίστοιχα ταμεία πούλησαν με κέρδος....

Εμείς δεν πρόκειται φυσικά να αφήσουμε ούτε τις τράπεζες που έχει πληρώσει με το αίμα του ο ελληνικός λαός στα χέρια εκείνων που θέλουν να τον ελέγχουν στο διηνεκές με τα δικά του χρήματα. Αλλά ούτε και τους υπεύθυνους, απλώς στα χέρια της λαϊκής περιφρόνησης. Δηλώνουμε από τώρα ότι με κάθε ευθύνη, με σεβασμό στο Σύνταγμα, στους νόμους στην ελληνική δικαιοσύνη, ως κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας του ΣΥΡΙΖΑ, είμαστε αποφασισμένοι και ακλόνητοι. Οι υπεύθυνοι θα καθίσουν στο σκαμνί. Θα δώσουν λόγο για τις υπογραφές και την εμπλοκή τους εκείνοι που διαπράττουν αυτό το έγκλημα εις βάρος των Ελλήνων." Τα σχόλια είναι περιττά!

Με εκείνη τη 2η ανακεφαλαιοποίηση με την οποία παραδόθηκε η Eurobank στους ιδιώτες και ξεκίνησε η επανιδιωτικοποίηση και τυπικά των λοιπών τραπεζών, οι τιμές των μετοχών για αύξηση του κεφαλαίου ήταν σημαντικά μικρότερες από εκείνες που είχε καταβάλει το ΤΧΣ, δηλαδή ο ελληνικός λαός, έναν χρόνο πριν. Αποτέλεσμα ήταν η δραστική μείωση του ποσοστού του ΤΧΣ στις τράπεζες και η άμεση καταγραφή ζημιών τότε της τάξης των 12 δις €. Αν αυτή η υπόθεση ήταν μεγάλο σκάνδαλο για τον κ. Τσίπρα, φανταστείτε πώς πρέπει να χαρακτηρίσουμε την 3η ανακεφαλαιοποίηση, που έγινε από τη δική του "κυβέρνηση" που υπολογίζει σε μηδενική σχεδόν την αξία των τραπεζών πριν από αυτήν.

Ειδικότερα, με τα δεδομένα που ανακοινώθηκαν επίσημα από τις τράπεζες, για τις τιμές διάθεσης των νέων μετοχών στο πλαίσιο Αύξησης Μετοχικού Κεφαλαίου της 3ης ανακεφαλαιοποίησης (Eurobank 0,01 € ανά μετοχή με βάση τις σημερινές τιμές, Εθνική 0,02 €, Πειραιώς, 0,003 €, και Alpha 0,04 €) προκύπτει ότι η «κυβέρνηση» έκανε ένα «δωρεάν deal» με τους νέους ιδιώτες «επενδυτές». Ουσιαστικά η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έκανε την πιο επιθετική ιδιωτικοποίηση τραπεζών σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν υπάρχει τέτοιο προηγούμενο πουθενά στην ιστορία όπου δημοσιευμένοι ισολογισμοί (εννεαμήνου 2015 μετά τα capital controls) να κάνουν λόγο για συνολικό ύψος ιδίων κεφαλαίων 24,6 δις €, να γίνεται αύξηση κεφαλαίου μετά από 1½ μήνα και η τρέχουσα αξία των τραπεζών να αποτιμάται στα 746,9 εκ. €, δηλαδή υποτίμηση κατά 23,9 δις € ή, σε ποσοστό, 97%. Θα χρειαστούν δέκα χρόνια έσοδα από ΕΝΦΙΑ για να καλυφθεί η απώλεια των 24 δις.!! Από την άλλη το τραπεζικό σύστημα χαρίστηκε ουσιαστικά σε ξένα «αρπαχτικά» funds αντί 5 δις €. Η λέξη «κλοπή» μπροστά σε αυτά τα νούμερα χάνει το νόημά της… Κατά τα άλλα οι κλέφτες των τραπεζών συλλαμβάνονται και φυλακίζονται.!!!

Καθοδηγητής και επόπτης αυτής της σκανδαλώδους συναλλαγής είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό, τον αντιπρόεδρο, τους υπουργούς οικονομικών και οικονομίας, την κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή και τους επικεφαλής και τα μέλη των Δ.Σ. των θεσμικών και εποπτικών οργάνων (ΤΧΣ, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, Τράπεζα Ελλάδος, Χρηματιστήριο, κλπ) και την κορυφή της Δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων ανά τράπεζα, προκύπτουν τα ακόλουθα "ανατριχιαστικά", από άποψη υποτίμησής τους, στοιχεία.  

3η Ανακεφαλαιοποίηση & Υποτίμηση Αξίας Τραπεζών (ποσά σε εκ. €)
Τράπεζα	Ίδια Κεφάλαια Ομίλου 30.9.2015	Αποτίμηση Αξίας σύμφωνα με τη Νέα Αύξηση Κεφαλαίου	% Υποτίμησης Συγκριτικά με Ίδια Κεφάλαια	Αξία Τράπεζας με Κλείσιμο Χρηματ/ρίου 30.10.2015	Αξία Τράπεζας με Κλείσιμο Χρηματ/ρίου 19.11.2015	% Υποτίμησης μεταξύ 30/10/2015 και 19/11/2015	% Υποτίμησης Νέων Μετοχών Συγκριτικά με 19/11/2015	% Υποτίμησης Νέων Μετοχών Συγκριτικά με 30/10/2015
	[1]	[2]	[3] = {[2]/[1]}-1	[4]	[5]	[6] = {[5]/[4]}-1	[7] = {[2]/[5]}-1	[8] = {[2]/[4]}-1
Πειραιώς	6.607	18,3	-99,7%	567	128	-77,4%	-85,7%	-96,8%
Εθνική	6.544	70,7	-98,9%	2.395	1.131	-52,8%	-93,7%	-97,0%
Alpha	6.902	510,8	-92,6%	1.468	728	-50,4%	-29,8%	-65,2%
Eurobank	4.623	147,1	-96,8%	456	235	-48,5%	-37,4%	-67,7%
Σύνολα	24.676	746,9	-97,0%	4.886,0	2.222,0	-54,5%	-66,4%	-84,7%

  

  Με βάση τα παραπάνω, η συμμετοχή του ΤΧΣ που διαχειρίζεται τα χρήματα του ελληνικού λαού, θα πέσει από το 56,5% που είναι κατά μέσο όρο πριν την ανακεφαλαιοποίηση, όχι στο 33% που αρχικά προβλεπόταν, αλλά γύρω στο 15%. Και αυτό θα γίνει όχι γιατί οι «επενδυτές» θα βάλουν πολύ περισσότερα χρήματα, συγκριτικά με τα 4,4 δις € που είναι απαραίτητα στο βασικό σενάριο, αλλά λόγω της «τρομακτικής» υποτίμησης της σημερινής αξίας των τραπεζών. Έτσι τα 40,2 δις € του ελληνικού λαού στην πρώτη ανακεφαλαιοποίηση όχι απλά μειώθηκαν στο αστρονομικό ποσοστό 96,8%, αλλά σχεδόν εκμηδενίστηκαν. Η αξία τους πλέον ανέρχεται σε λιγότερα στα 450 εκ. € ή κοντά στο 1% της αρχικής τους αξίας. Να σημειώσουμε, ότι το ΔΝΤ σε ένα από τα "δυσμενή" σενάρια που είχε εκπονήσει, προέβλεπε ότι το ΤΧΣ θα έπαιρνε μετά την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών γύρω στα 18 δις € από τα 40,2 δις που είχε αρχικά επενδύσει!

Συνεπώς στην πράξη παραδίνεται σχεδόν το σύνολο της ελληνικής οικονομίας στους νέους ιδιοκτήτες των τραπεζών που θα είναι τα πιο επιθετικά funds, έναντι αξίας 746,9 εκ. €. Στην ουσία έναντι αυτής της αξίας αποτιμώνται οι τράπεζες και το σύνολο σχεδόν της ελληνικής οικονομίας, μέσω της περιουσίας τους. Δηλαδή των 200 δις € υπόλοιπα δανείων που έχουν χορηγήσει σε επιχειρήσεις και ιδιώτες και του συνολικού ύψους των 350 δις € που είναι το ενεργητικό τους.

Εκτός από το ΤΧΣ, με τις σκανδαλώδεις ανακεφαλαιοποιήσεις βρέθηκαν ζημιωμένοι τα ασφαλιστικά ταμεία και οι χιλιάδες μικρομέτοχοι, που είχαν επενδύσει μέρος των αποθεματικών και αποταμιεύσεών τους στα "ισχυρά χαρτιά" των τραπεζών. Είναι πρωτοφανές γεγονός ότι στην ανακεφαλαιοποίηση συμμετείχαν πρακτικά μόνο ξένοι «επενδυτές» και αποκλείστηκαν σχεδόν πλήρως (με εξαίρεση την Εθνική) εγχώρια φυσικά και νομικά πρόσωπα. Επειδή η κυβέρνηση ετοιμάζεται να μειώσει περαιτέρω τις συντάξεις, αξίζει να σημειώσουμε ότι η ζημιά των ασφαλιστικών ταμείων από την 3η ανακεφαλαιοποίηση εκτιμάται σε 1,5-2 δις €, ενώ από το PSI είχαν απώλεια γύρω στα 12-13 δις. Όσον αφορά τους μικρομετόχους, αξίζει να αναφερθεί το αληθινό γεγονός, ότι ένας πολίτης το 2009 εναπόθεσε 57.000 € από εφάπαξ και οικονομίες που είχε, αγοράζοντας μετοχές της Εθνικής σήμερα μετά τις αλλεπάλληλες απομειώσεις της αρχικής τιμής των μετοχών, εξ αιτίας των ανακεφαλαιοποιήσεων, έχει μόλις 37 €!

Ένα ακόμα γεγονός που δείχνει το μέγεθος του σκανδάλου, είναι η "ντροπολογία" που έκανε η κυβέρνηση στον νόμο για το ΤΧΣ λίγες μέρες μετά την ψήφισή του. Ειδικότερα στο πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε στις 30/10/2015 και αφορούσε το ΤΧΣ και την 3η ανακεφαλαιοποίηση, στο άρθρο 7 παράγραφος 5α του Νόμου για το ΤΧΣ, περιλήφθηκε η διάταξη που λέει ότι, «…η τιμή κάλυψης των μετοχών ορίζεται ως η τιμή, όπως αυτή προκύπτει από τη διαδικασία του βιβλίου προσφορών που διενεργείται από κάθε πιστωτικό ίδρυμα. Με απόφαση του Γενικού Συμβουλίου, το Ταμείο δύναται να δεχτεί αυτήν την τιμή, υπό την προϋπόθεση ότι το Ταμείο έχει αναθέσει και έχει λάβει γνώμη από ανεξάρτητο χρηματοοικονομικό σύμβουλο, ο οποίος γνωμοδοτεί ότι η διαδικασία του βιβλίου προσφορών είναι σύμφωνη με τη διεθνή βέλτιστη πρακτική στις συγκεκριμένες περιστάσεις.Δεν επιτρέπεται η διάθεση νέων μετοχών στον ιδιωτικό τομέα, σε τιμή κατώτερη της τιμής κάλυψης αυτών που καλύπτονται από το Ταμείο, στο πλαίσιο της ίδιας έκδοσης. Η τιμή διάθεσης δύναται να είναι χαμηλότερη της τιμής προηγούμενων καλύψεων μετοχών από το Ταμείο ή της τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής."

Σε λιγότερο από 20 μέρες, στις 19/11/2015, αφού ήταν πλέον γνωστές οι σκανδαλώδεις τιμές που προσέφεραν "επενδυτές" για να αρπάξουν τις τράπεζες, στο επόμενο Ν/Σ προαπαιτούμενων, που και αυτό ψηφίστηκε με διαδικασίες «κατεπείγοντος» (αφορούσε τροποποίηση του νόμου «Κατσέλη» επί το δυσμενέστερο), η παραπάνω διατύπωση άλλαξε για να απαλλάξει από ποινικές ευθύνες τους θεσμικά υπεύθυνους για το ξεπούλημα των τραπεζών. Ειδικότερα στον Ν.4346/2015, άρθρο 5 παρ. 24, ψηφίστηκε η ακόλουθη τροποποίηση. Στο δεύτερο εδάφιο η φράση «το Ταμείο δύναται να δεχτεί», αντικαθίσταται µε «το Ταμείο δέχεται»". Με αυτή τη διάταξη η κυβέρνηση ομολογεί ουσιαστικά την ενοχή της μαζί και της Διοίκησης του ΤΧΣ, καθώς και την αδράνεια της «Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς», στο μέγα σκάνδαλο της 3ης ανακεφαλαιοποίησης και επιδιώκει προκαταβολικά την αμνήστευση όλων.

Επίσης είναι χαρακτηριστική μια ακόμη προκλητική μεθόδευση. Με βάση τη διάταξη που αναφέρει ότι το ΤΧΣ μπορεί "να δεχτεί αυτή την τιμή, υπό την προϋπόθεση ότι έχει αναθέσει και έχει λάβει γνώση από ανεξάρτητο χρηματοοικονομικό σύμβουλο, ο οποίος γνωμοδοτεί ότι η διαδικασία του βιβλίου προσφορών είναι σύμφωνη με τη διεθνή βέλτιστη πρακτική στις συγκεκριμένες περιστάσεις", η Διοίκηση του ΤΧΣ προσέλαβε ως σύμβουλο τη Rothschild αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας η σχετική έκθεση που υποβλήθηκε. Σύμφωνα με δημοσιεύματα[⁸], "…η έκθεση του ανεξάρτητου χρηματοοικονομικού συμβούλου της Rothschild, η οποία γνωμοδοτεί ότι η διαδικασία βιβλίου προσφορών είναι σύμφωνη με τη διεθνή βέλτιστη πρακτική. Ωστόσο η βέλτιστη πρακτική επιτάσσει και εύλογη αξία τιμών, αλλά ο οίκος δεν έδωσε γνώμη για το εύλογο των τιμών. Προκύπτει λοιπόν ανάγκη να δοθεί στη δημοσιότητα η Έκθεση της Rothschild που κατατέθηκε πρόσφατα από την ελληνική πλευρά στην ΕΕ."

Επίσης προκύπτει σοβαρό θέμα για το ρόλο των αναδόχων τραπεζών στις διαδικασίες ανακεφαλαιοποίησης. Οι συγκεκριμένες «τράπεζες-σύμβουλοι» ήταν όλες ξένες με μεγάλη εμπειρία (Morgan Stanley, UBS, Goldman Shachs και Credit Swiss) και για τις «υπηρεσίες» τους πληρώθηκαν μάλιστα αδρά (240 εκατ.€).! Τελικά ο ρόλος τους ήταν σύμβουλοι στο …«έγκλημα» ή περιορίστηκαν να πουν γνώμη τους και τις τελικές αποφάσεις πήρε το «οικονομικό επιτελείο» της κυβέρνησης (αντιπρόεδρος και δύο υπουργοί επί των οικονομικών); Ο μη καθορισμός τιμής εκκίνησης των νέων μετοχών και η μη συμμετοχή του δημοσίου (ΤΧΣ), εγχώριων επενδυτών και μικροεπενδυτών στη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης, είναι πρωτοφανές γεγονός.!

Από την άλλη κατά τη 2η ανακεφαλαιοποίηση, ένα από τα στοιχεία της νομοθετικής ρύθμισης που στηλίτευε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν η διάταξη σύμφωνα με την οποία το ΤΧΣ είχε τη δυνατότητα "να εγκρίνει την πώληση μετοχών σε χαμηλότερη τιμή από την τιμή κτήσης τους". Σήμερα στους νόμους που ψηφίζει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, η διάταξη αυτή συνεχίζει να υπάρχει αναπροσαρμοσμένη.⁹ "Η τιμή διάθεσης ... μπορεί να είναι χαμηλότερη από την πιο πρόσφατη τιμή κτήσης των μετοχών από το Ταμείο ή της τρέχουσας τιμής αγοράς, εφόσον είναι σύμφωνες με τον σκοπό του Ταμείου...".

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της υποκρισίας και της μνημονιακής μετάλλαξης, παρατίθεται η επιστολή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ της 30/03/2014 με την οποία, λόγω της επικείμενης ψήφισης του πολυνομοσχεδίου για την 2η ανακεφαλαιοποίηση, κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά του τότε υπουργού οικονομικών Στουρνάρα. Διαβάζοντάς την κάποιος, το πρώτο που συμπεραίνει είναι ότι όλα όσα αναφέρει η επιστολή, ισχύουν σήμερα εις το πολλαπλάσιο αλλά με διαφορετικά πρόσωπα (πρωθυπουργός ο κ.Τσίπρας, αντιπρόεδρος κ. Δραγασάκης, υπουργός οικονομικών ο κ.Τσακαλώτος, κά). Ακολουθεί η επιστολή:

"Προς τον αξιότιμο Πρόεδρο της Βουλής

κ. Ευάγγελο Μεϊμαράκη

Αθήνα 30-3-2014

Το τραπεζικό σύστημα, μέρος του τριγώνου της διαπλοκής μαζί με τα ΜΜΕ και την επιχειρηματική ελίτ, υπήρξε η ραχοκοκαλιά ενός ψευδεπίγραφου μοντέλου ανάπτυξης τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό το μοντέλο οδήγησε τη χώρα στη μεγαλύτερη οικονομική και ανθρωπιστική κρίση και τη χρεοκοπία. Από το 2010 και μετά το ελληνικό Δημόσιο, οι Έλληνες φορολογούμενοι, στήριξαν το τραπεζικό σύστημα με 200 δις ευρώ σε ρευστό και εγγυήσεις. Παρά τον πακτωλό των χρημάτων προς τις τράπεζες, αυτές όχι μόνο δεν μπόρεσαν να ανταπεξέλθουν, αλλά σε συνδυασμό με τις μνημονιακές πολιτικές της ύφεσης και της λιτότητας, πολλαπλασίασαν την κρίση, οδηγώντας σε ασφυξία την πραγματική οικονομία και τις παραγωγικές τάξεις.

Σύμφωνα με το πολυνομοσχέδιο, ο Υπουργός Οικονομικών μεθοδεύει το χάρισμα των τραπεζών στους εγχώριους χρεοκοπημένους τραπεζίτες και τα ξένα κερδοσκοπικά funds. Με το παρόν νομοσχέδιο εκχωρείται ο έλεγχος των τραπεζών, δηλαδή ο έλεγχος της οικονομίας, σε αυτούς που δημιούργησαν την κρίση. Με αυτή την ενέργεια εκχωρείται το σύνολο της ιδιωτικής περιουσίας στις τράπεζες. Με το παρόν νομοσχέδιο δίνεται η δυνατότητα στο ΤΧΣ να εγκρίνει την πώληση μετοχών σε χαμηλότερη τιμή από την τιμή κτήσης τους. Έτσι, ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για νέες απώλειες δημοσίου χρήματος, το οποίο θα κληθεί να πληρώσει ο ελληνικός λαός. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής εκφράζει έντονες επιφυλάξεις για τη νομιμότητα τέτοιων πράξεων. Ταυτόχρονα, επιβαρύνεται, με τις ενέργειες του υπουργού Οικονομικών, το δημόσιο χρέος της χώρας, ενώ προκλητικά επιχειρείται η προκαταβολική αμνήστευση σε όσους συνυπογράψουν αυτό το έγκλημα εις βάρος της χώρας και της οικονομίας. Για τους παραπάνω λόγους, σύμφωνα με το άρθρο 142 του ΚτΒ, η Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, καταθέτει πρόταση δυσπιστίας κατά του Υπουργού Οικονομικών."

5. Γενικότερο πλαίσιο και συνέπειες της 3ης Ανακεφαλαιοποίησης

Το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ρυθμίστηκε από πλευράς κυβέρνησης Τσίπρα, με τον νέο νόμο που ψήφισε για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και τη συμμετοχή του στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών. Είχαν προηγηθεί οι ανακοινώσεις της ΕΚΤ για τα αποτελέσματα των stress tests των 4 συστημικών τραπεζών και των κεφαλαιακών αναγκών που έπρεπε να καλυφθούν. Θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα που συνδέονται με τις παραπάνω επιλογές σε συνδυασμό με τις συνέπειες που έχουν για την οικονομία και τον ελληνικό λαό.

1.                  Ο εφαρμοστικός νόμος για το ΤΧΣ και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που ψήφισε η κυβέρνηση Τσίπρα, πέρασε "νύχτα" από τη Βουλή με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Έτσι για ένα τόσο σημαντικό θέμα που αφορά τη διαχείριση μεγάλου ύψους κονδυλίων (το ΤΧΣ διαχειρίζεται κεφάλαια περίπου 65 δις), το νομοσχέδιο "συζητήθηκε" με τη μορφή του κατεπείγοντος, άρα ούτε ουσιαστικός διάλογος υπήρξε, ούτε, φυσικά, αλλαγές. “Ψηφίστηκε” όπως προτάθηκε, δηλαδή όπως το είχαν εγκρίνει προκαταβολικά οι δανειστές.

2.                  Παραδόθηκε το τραπεζικό σύστημα στους δανειστές. Το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο βαθμό συγκέντρωσης εργασιών μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Σύμφωνα με έκθεση της ΕΚΤ, το ενεργητικό των 4 συστημικών τραπεζών αντιστοιχούσε στο τέλος του 2014 στο 94% του συνολικού ενεργητικού των τραπεζών στη χώρα. Αυτές λοιπόν τις 4 τράπεζες, που λόγω θέσης έχουν τεράστια σημασία για την οικονομία, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τις παρέδωσε με συνοπτικές διαδικασίες στους δανειστές.

Το καθοριστικό όργανο για τη λειτουργία του ΤΧΣ είναι η "Επιτροπή Επιλογής" που επιλέγει το Γενικό Συμβούλιο του ΤΧΣ και την Εκτελεστική του Επιτροπή. Η Επιτροπή Επιλογής αποτελείται από 6 μέλη με 3 εκπροσώπους των "θεσμών", εκ των οποίων ο ένας θα είναι ο Πρόεδρος, 2 του Υπουργείου Οικονομικών και 1 της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ). Σε περίπτωση ισοψηφίας (εκτός από τον εκπρόσωπο της ΤτΕ που είναι …«συνέχεια» της ΕΚΤ) υπερισχύει η άποψη του Προέδρου. Παράλληλα η Επιτροπή έχει το δικαίωμα να παύει και να διορίζει τα μέλη του ΤΧΣ, ανάλογα με την απόδοσή τους, σύμφωνα πάντα με τα δικά της κριτήρια.

Στη συνέχεια η διορισμένη και πλήρως ελεγχόμενη από τους δανειστές διοίκηση του ΤΧΣ, θα αξιολογεί με τη βοήθεια εξωτερικού συμβούλου τα ΔΣ των τραπεζών και θα κάνει αλλαγές. Στον νόμο περιλαμβάνονται όροι για την επιλογή των διοικήσεων που βάζουν σημαντικούς περιορισμούς και "φωτογραφίζουν" την έλευση ξένων τραπεζικών στελεχών (πχ. ζητείται δεκαετής διεθνής εμπειρία κά). Φυσικά οι νέοι ιδιοκτήτες που θα ελέγχουν την πλειοψηφία μετοχών, θα επιβάλουν διοικήσεις της επιλογής τους. Άλλωστε το ΤΧΣ από το 2020 προβλέπεται να αποχωρήσει από τις τράπεζες.

Ο έλεγχος από ξένα funds του τραπεζικού συστήματος έχει τεράστια σημασία όχι μόνο από την πλευρά της χρηματοδότησης και ανάπτυξης της οικονομίας αλλά και λόγω της σημερινής κατάστασης των «κόκκινων δανείων». Ουσιαστικά περνούν στον έμμεσο έλεγχο ξένων «αρπαχτικών» (distressed and vulture funds), υποθηκευμένες κατοικίες νοικοκυριών, περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων και ακίνητα και φυσικά η υποθηκευμένη αγροτική γη. Οι «γύπες» των αγορών έχουν ήδη στήσει «τρελό πάρτι» για τις νέες ….«επενδυτικές ευκαιρίες» που εμφανίζονται στην Ελλάδα.¹⁰

Συνεπώς οι αλλαγές που γίνονται στον τρόπο λειτουργίας του ΤΧΣ, ο τρόπος συμμετοχής του στις διοικήσεις των τραπεζών και ο έλεγχος των τελευταίων από ξένους επενδυτές-γύπες, δεν διασφαλίζουν ότι θα λυθεί κανένα πρόβλημα σύμφωνα με τις ανάγκες του ελληνικού λαού και της ελληνικής οικονομίας. Θα λειτουργούν με τη γνωστή "καραμέλα" των κανόνων της αγοράς, για να δικαιολογούν την εφαρμογή αρπακτικών πρακτικών για επίλυση του προβλήματος των κόκκινων δανείων. 'Όλα αυτά σε αντίθετη με τις ανάγκες στήριξης της «παραγωγικής ανασυγκρότησης» της χώρας και την εφαρμογή πολιτική «Σεισάχθειας» με κοινωνικά και αναπτυξιακά κριτήρια, για να ανασάνει ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνικού λαού.

1.                  Κάποιες "βελτιώσεις" συγκριτικά με το παρελθόν, που αφορούν θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, δεν αναιρούν το γεγονός της παράδοσης των τραπεζών στους δανειστές. Το ΤΧΣ που ελέγχεται από τους δανειστές, θα εκπροσωπείται στο Διοικητικό Συμβούλιο κάθε τράπεζας που συμμετέχει με ένα μέλος. Το μέλος θα έχει δικαίωμα να ζητά σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων, να βάζει veto σε σημαντικά θέματα που μπορούν "να θέσουν σε κίνδυνο τα συμφέροντα των καταθετών ή να επηρεάσουν σοβαρά τη ρευστότητα ή τη φερεγγυότητα ή την εν γένει συνετή και εύρυθμη λειτουργία του πιστωτικού ιδρύματος", καθώς και σε θέματα παροχών στα μέλη του ΔΣ. Βέβαια όλα αυτά προβλέπονται στον νόμο που "ψηφίστηκε". Όμως με το δεδομένο της δραματικής συρρίκνωσης της συμμετοχής του ΤΧΣ στις τράπεζες, ως αποτέλεσμα της μηδενικής ουσιαστικά αξίας των μετοχών κατά τη διαδικασία εγγραφής "επενδυτών" στο βιβλίο προσφορών στην ΑΜΚ κάθε τράπεζας, ο ρόλος του ΤΧΣ θα μπει πολύ γρήγορα σε αμφισβήτηση και θα είναι καθαρά διακοσμητικός. 

2.                  Είναι αξιόπιστα τα αποτελέσματα των Stress Test; Από την ΕΚΤ, μετά τα stress test, ανακοινώθηκε ότι οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών, σύμφωνα με το βασικό σενάριο, ανέρχονται σε 4,4 δις €, ενώ με το δυσμενές σε 14,4 δις €. Το αποτέλεσμα κρίθηκε θετικό αφού τα απαιτούμενα κεφάλαια φαίνεται να είναι λιγότερα από τα 25 δις € που έχουν συμπεριληφθεί στο 3ο μνημόνιο ή τα 18 δις € που ανέφεραν μέχρι πρόσφατα διάφορα δημοσιεύματα και εκτιμήσεις.

Το κατά πόσον είναι αξιόπιστα τα αποτελέσματα των stress test, αμφισβητείται από τρία στοιχεία. Πρώτο, οι υποθέσεις πάνω στις οποίες βασίστηκαν τα σενάρια ήταν με βάση στοιχεία Ιουνίου του 2015. Η κατάσταση όμως της οικονομίας έχει επιδεινωθεί σημαντικά από τότε και αναμένεται περαιτέρω επιδείνωση λόγω των ολοένα και πιο σκληρών μέτρων του 3ου μνημονίου. Άρα τίποτα δεν αποκλείει την ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης στο εγγύς μέλλον.

Δεύτερο, οι αναβαλλόμενοι φόροι [¹¹] οι οποίοι δεν έχουν ληφθεί όπως θα έπρεπε υπόψη, αποτελούν ένα τεράστιο ποσό στο σύνολο των κεφαλαίων της τράπεζας. Να σημειώσουμε ότι το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων των 4 τραπεζών ανέρχονται περίπου σε 25 δις €, από τα οποία 15,5% δις €, δηλαδή το 62% των κεφαλαίων, είναι από αναβαλλόμενους φόρους. Φυσικά για να έχουν "αξία" αυτές οι λογιστικές εγγραφές πρέπει οι τράπεζες να έχουν κέρδη, κάτι που δεν μπορεί να φανεί επί του παρόντος λαμβάνοντας υπόψη τη γενικότερη κατάσταση της οικονομίας.

Τρίτο, οι προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες. Το 2011-2012 προχώρησαν τα σενάρια της BlackRock και της Τράπεζας της Ελλάδος για την 1η ανακεφαλαιοποίηση (άνοιξη 2013), η οποία κόστισε στον ελληνικό λαό 40,2 δις €. Τότε όλοι οι αρμόδιοι είχαν πει ότι, με αυτό το ποσό και τα λίγα που έβαλαν οι ιδιώτες (2,5 δις € για τις 4 συστημικές), οι τράπεζες εξυγιάνθηκαν πλήρως. Διαψεύστηκαν ωστόσο έναν χρόνο αργότερα, όταν η 2η ανακεφαλαιοποίηση χρειάστηκε συμμετοχή ιδιωτών της τάξης των 8,3 δις €, για να περάσουν οι τράπεζες άμεσα στα χέρια τους. Συνεπώς κάθε άλλο μπορούμε να είμαστε "ήσυχοι" ότι με τη νέα ανακεφαλαιοποίηση λύθηκε το πρόβλημα των τραπεζών, πολύ περισσότερο όταν επίσημα εκτιμάται επιδείνωση της κατάστασης της οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση εάν προκύψει τέτοιο πρόβλημα τότε η απόσταση είναι μικρή από το «κούρεμα» καταθέσεων.!

1.                  Από αυτά τα 14,4 δις € τι θα πληρώσει ο ελληνικός λαός; Φυσικά, όπως πάντοτε, ένα μέρος, όσο αφήσουν "ακάλυπτο" οι "επενδυτές", θα καλυφθεί από το ΤΧΣ. Οι σημερινές διοικήσεις των τραπεζών, που είναι οι παλαιοί μέτοχοι που τις χρεοκόπησαν, είχαν κάθε συμφέρον να βρουν ιδιώτες επενδυτές και να τα "βρουν" μαζί τους, όπως φαίνεται ότι τελικά και έγινε τουλάχιστον προς το παρόν. Έτσι καλύφθηκε το βασικό σενάριο 4,4 δις από ιδιώτες και το ΤΧΣ εγγυόταν ότι θα καλύψει το υπόλοιπο δηλαδή τα 10 δις €. Τελικά οι ιδιώτες θα καλύψουν από τις προσφορές που υπέβαλαν τα 8 δις € και τα υπόλοιπα 6 δις € το ΤΧΣ. Ωστόσο τα χρήματα του ΤΧΣ θα γίνουν κατά 25% με κοινές μετοχές και δικαίωμα ψήφου και 75% με ομολογίες (CoCos)[¹²] που θα έχουν ετήσιο επιτόκιο 8% χωρίς βέβαια δικαίωμα ψήφου. Συνεπώς για μία ακόμα φορά ο ελληνικός λαός θα πληρώσει ένα σημαντικό ποσό, πέρα από τα χρήματα που έχει ήδη καταβάλει, χωρίς δικαίωμα ελέγχου. Οι τράπεζες θα περάσουν με τη "βούλα" στους ιδιώτες και στον έλεγχο - εποπτεία των δανειστών.

2.                  Και με την ανάπτυξη τι θα γίνει; Σε όλες τις ανακεφαλαιοποιήσεις ή τις παροχές βοήθειας εκ μέρους του Δημοσίου, μόνιμη επωδός των κυβερνώντων είναι ότι "θα αποκτήσουν ρευστότητα οι τράπεζες και θα ξεκινήσουν οι χρηματοδοτήσεις για να αρχίσει η ανάπτυξη". Σε αυτή την "καραμέλα" δεν μπόρεσε να αντισταθεί ούτε και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Έτσι, διαβάζουμε σε δελτίο τύπου του ΣΥΡΙΖΑ (2.11.2015) σχετικά με την ανακεφαλαιοποίηση, ότι "το στοίχημα είναι η επανεκκίνηση της οικονομίας με την παροχή ρευστότητας". Όμως τι έγινε όλα τα χρόνια από το 2008 που ξεκίνησε η κρίση και άρχισαν οι κρατικές ενισχύσεις στις τράπεζες; Μια ματιά στα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αποδεικνύει ότι υπάρχει συνεχής μείωση της χρηματοδότησης της οικονομίας. Με τη νέα ανακεφαλαιοποίηση όχι μόνο δεν θα υπάρξει προσφορά ρευστότητας, αλλά αντίθετα θα γίνει αναρρόφηση ρευστότητας λόγω «κόκκινων δανείων με αποτέλεσμα μεγάλες δυσκολίες στην απορρόφηση κονδυλίων του νέου ΕΣΠΑ.

Από την άλλη με την απελευθέρωση των πλειστηριασμών, οι ιδιοκτήτες των τραπεζών θα ξεκινήσουν το "κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού". Δηλαδή την επιδρομή στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις. Αρπαγή κατοικιών και επιχειρήσεων με κεφαλαιοποίηση χρεών, έλεγχο της διοίκησης (management), συγχωνεύσεις, πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, πωλήσεις δανειακών χαρτοφυλακίων σε ξένα funds (τα γνωστά "κοράκια"). Αυτοί που παρακολουθούν από κοντά την αγορά, κάνουν λόγο για σημαντικές ανακατατάξεις (συνηθίζουν να λένε "deals") που αφορούν επιχειρήσεις λιανεμπορίου, μεταποιητικές, ασφαλιστικές, υγείας, φαρμακευτικές κλπ. Η τάση συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης κεφαλαίου, με δημιουργία όλο και μεγαλύτερων μονοπωλίων θα ενταθεί, χιλιάδες θέσεις εργασίας θα χαθούν, ενώ θα αναμένουμε … την ανάπτυξη.

1.                  Τέλος η 3η ανακεφαλαιοποίηση, συνοδεύεται και από την υποστολή της "σημαίας" της ελληνικής τραπεζικής εξάπλωσης στη Βαλκανική. Το πωλητήριο που έβγαλε η Εθνική στο σημαντικότερο περιουσιακό στοιχείο, την Finansbank και η αναγκαστική πώλησή της στη μισή τιμή με απώλεια 3 δις,¹³ αποτελεί το τέλος της ιδέας του "πολιτικού εκσυγχρονισμού" για την τραπεζική επέκταση στη Βαλκανική, συνδεδεμένη με επιχειρηματική επέκταση. Οι τράπεζες πουλάνε σταδιακά τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν στο εξωτερικό και αποχωρούν...

2.                  Κυβέρνηση και μνημονιακά κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι, κά), αλληλοκατηγορούνται στη Βουλή ποιος έκανε τη …χειρότερη ανακεφαλαιοποίηση.! Ειδικότερα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ κατηγορούν την κυβέρνηση ότι δεν όρισε κατώτερη τιμή στις νέες μετοχές, ενώ το «Ποτάμι» ότι ο ΣΥΡΙΖΑ άλλα έλεγε ως αντιπολίτευση και άλλα κάνει τώρα. Η κυβέρνηση μέσω του αντιπροέδρου Γ.Δραγασάκη και των υπουργών Οικονομικών Ε.Τσακαλώτου και Οικονομίας Γ.Σταθάκη, απαντά στη ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ότι νομοθέτησαν την πώληση μετοχών κάτω από την αξία κτήσης και γιαυτό «δεν δικαιούνται να ομιλούν».

Ταυτόχρονα προσθέτουν ότι αν έμπαινε κατώτατη τιμή δεν θα γινόταν ανακεφαλαιοποίηση και αναπόφευκτα θα είχαμε κούρεμα καταθέσεων, ενώ με τη μικρή συμμετοχή του δημοσίου επετεύχθη εξοικονόμηση πόρων. Δηλαδή ούτε λίγο, ούτε πολύ, πρέπει να είμαστε και ευχαριστημένοι.! Πρόκειται για γνωστές κουτοπονηριές προκειμένου να καλυφθεί το ανοσιούργημα της πώλησης των τραπεζών αντί «πινακίου φακής» και μάλιστα σε ξέναfunds, με όλες τις αρνητικές συνέπειες στα λαϊκά στρώματα, στην ελληνική οικονομία, αλλά και στους εργαζόμενους στις τράπεζες, που θα αρχίσουν να μετρούν χιλιάδες απολύσεις με τις γνωστές πρακτικές αναδιάρθρωσης και ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων.

Μπροστά στα ογκούμενα ερωτηματικά για πράξεις και παραλήψεις σε βάρος του δημοσίου, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ.Δραγασάκης, επιζητά στηρίγματα για την κάλυψη των ευθυνών του ίδιου και της κυβέρνησης. Γιαυτό ζήτησε από τις διοικήσεις της Τράπεζας Ελλάδος, του ΤΧΣ, της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, να καταθέσουν στη Βουλή εκθέσεις που να απαντούν σε όλα αυτά τα ερωτηματικά.! Πρωτότυπος αληθινά τρόπος μετάθεσης ευθυνών.!

6. Η εναλλακτική πρόταση της «Λαϊκής Ενότητας»

Η κυβέρνηση Τσίπρα με τον μανδύα της "αριστεράς", προσφέρει μεγάλη υπηρεσία στο κυρίαρχο πολιτικό σύστημα και το κατεστημένο. Με τις επιλογές που προωθεί αποκαλύπτει: α) την κεντρο-αριστερή μνημονιακή της μετάλλαξη, β) ότι υπηρετεί τα συμφέροντα του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος, γ) ότι είναι αποδεκτή από τους δανειστές, αφού στο τέλος των "συζητήσεων" και των "σκληρών διαπραγματεύσεων" εκτελεί τις εντολές των υπερεθνικών αφεντικών της ευρωζώνης. Έτσι επιβεβαιώνεται η γνωστή "ατάκα" του Ιταλού μεγαλοβιομήχανου Τζιοβάνι Ανιέλι, όταν, σχολιάζοντας τα πολιτικά πράγματα της Ιταλίας πριν μερικές δεκαετίες, είχε πει χαρακτηριστικά: «Υπάρχει ένα είδος Αριστεράς που είναι πιο χρήσιμη από τη Δεξιά. Πρόκειται για εκείνη την Αριστερά που μπορεί να κάνει όλα όσα δεν θα μπορούσε να κάνει η Δεξιά»!

Η απάντηση σε αυτήν την εξέλιξη δεν μπορεί να είναι διαφορετική από αυτήν που ο σημερινός πρωθυπουργός, κάτω από άλλες συνθήκες και για διαφορετικά πρόσωπα, είχε με νόημα τονίσει στις 30/3/2014: "Οι υπεύθυνοι θα καθίσουν στο σκαμνί. Θα δώσουν λόγο για τις υπογραφές και την εμπλοκή τους εκείνοι που διαπράττουν αυτό το έγκλημα σε βάρος των Ελλήνων." Αυτά όμως κατ’ αντιστοιχία αφορούν και τους σημερινούς κυβερνώντες!

Όσον αφορά το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί η σημερινή κατάσταση και να ανοίξει ο δρόμος της προοδευτικής εξόδου από την κρίση, η «Λαϊκή Ενότητα» συμπυκνώνει την πρότασή της σε δέκα βασικά σημεία-άξονες: Ανατροπή των μνημονίων, κατάργηση της λιτότητας, βαθιά διαγραφή χρέους, δημόσια ιδιοκτησία και κοινωνικός έλεγχος των τραπεζών, προώθηση της παραγωγικής ανασυγκρότησης, στήριξη αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, επαναφορά στο Δημόσιο των βιώσιμων ΔΕΚΟ και επέκτασή τους σε στρατηγικούς τομείς, ευρύ πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για τόνωση ανάπτυξης και μείωση ανεργίας, πολιτική ισότιμης συνεργασίας με όλες τις χώρες, αποδέσμευση από την ευρωζώνη και ανάκτηση του ελέγχου στους βασικούς μοχλούς οικονομικής πολιτικής και εν τέλει της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Αυτό είναι το πλαίσιο που ανοίγει δρόμους για τη σοσιαλιστική προοπτική και ελπιδοφόρες προοπτικές για την ελληνική κοινωνία και ιδιαίτερα τη νέα γενιά.

1. ELA, (Emergency Liquidity Assistance). Έκτακτος δανεισμός, παροχή ρευστότητας σε μία τράπεζα που αντιμετωπίζει μεγάλες εκροές καταθέσεων, από την Κεντρική Τράπεζα της Χώρας με ενημέρωση της ΕΚΤ. Το επιτόκιο είναι σημαντικά υψηλότερο από το επιτόκιο δανεισμού από την ΕΚΤ. Η ρευστότητα παρέχεται έναντι κατάθεσης στην Κεντρική Τράπεζα επαρκών εγγυήσεων. Οι συναλλαγές αυτές δεν καταγράφονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ αλλά της εθνικής κεντρικής τράπεζας.  

2. Τα αναγκαία σχετικά κεφάλαια είχαν ήδη δοθεί στις τράπεζες από τον Δεκέμβρη του 2012 και την άνοιξη του 2013 έγινε η λογιστική «τακτοποίηση» της εκκρεμότητας.

3. Δελτίο Τύπου ΤΧΣ, 22 Απριλίου 2013.

4. Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), που ίδρυσε το Κράτος για να συμμετάσχει στις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών, χωρίς να έχει εξουσία επ' αυτού. Με τον νέο νόμο Τσίπρα (4310/75) «περί ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών», έχει περάσει στην πράξη στον ολοκληρωτικό έλεγχο των δανειστών.

5. Η «προικοδότηση» της ΑΤΕ ανήλθε συνολικά σε 7.471 εκατ. € {διαφορά «αξίας αποτίμησης» (14,72 δις €) και «αξίας παθητικού» (21,39 δις €), καθώς και τελικής διαφοράς ενεργητικού-παθητικού}, ήταν στην ουσία έμμεση κεφαλαιακή ενίσχυση της Πειραιώς.

6   Από το ποσό αυτό, του δανείου των 50 δις € που ήταν η «προικοδότηση» του ΤΧΣ, διατέθηκαν, όπως αναφέρθηκε, τα 40,2 δις € για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Το σύνολο των άλλων περιουσιακών στοιχείων (επενδυτικά χαρτοφυλάκια και ταμειακά διαθέσιμα) του ΤΧΣ στις 31 Δεκεμβρίου 2014 ήταν 11,6 δις €. Τα χρήματα αυτά "επεστράφησαν" στην τρόικα (ειδικότερα στο EFSF) κατ΄ εντολή της, στο τέλοςΦεβρουαρίου του 2015, από την τότε Διοίκηση του ΤΧΣ, "επιστρέφοντας" επί πλέον και 1,2 δις € που φυσικά δεν τους ανήκαν! Οι συμμετοχές του ΤΧΣ στις 4 συστημικές τράπεζες, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΤΧΣ της 30^ης Απριλίου 2015, ήταν: «Κατά 31/12/2014 η εύλογη αξία του χαρτοφυλακίου του Ταμείου ανερχόταν σε € 11.622 εκ. έναντι € 22.585 εκ. την 31/12/2013».

7Δελτίο Τύπου ΤΧΣ της 30/4/2015 για την Ετήσια Έκθεση 2014.

8Βλέπε iskra.gr 27/11/2015 "Αποκάλυψη: Με φωτογραφική τροπολογία υλοποιήθηκε το μέγα σκάνδαλο στις τράπεζες" του Ν.Ζ.

9Νόμος 4346/2015, άρθρο 5 παράγραφος 27.

10. Στο συνέδριο του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου στις αρχές Δεκέμβρη ’15, υψηλόβαθμα στελέχη αμερικανικών funds όπως, της Black Rock, Apollo, Perry Capital, Spinnaker, Invel Real Estate κά, υποστήριξαν ότι η «εκκαθάριση» των κόκκινων δανείων ύψους 110 δις €, αποτελεί τη μεγαλύτερη ξένη επένδυση (!) που θα πρέπει να περιμένει η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Οι τιμές που θα πωληθούν τα κόκκινα δάνεια σε «οχήματα ειδικού σκοπού» (βλ. «γύπες των αγορών»), θα είναι για τα καταναλωτικά 5-8 λεπτά ανά ευρώ, και τα επιχειρηματικά 20-40 λεπτά ανά ευρώ, ανάλογα με τις εμπράγματες εγγυήσεις (ακίνητα). (Εφ/Συν, 2/12/15)

11Αναβαλλόμενος φόρος, είναι μελλοντικές φορολογικές ελαφρύνσεις των τραπεζών (έναντι των φόρων που θα καταβάλουν όταν θα έχουν κέρδη) και προέρχονται από το "κούρεμα" των ομολόγων του Δημοσίου του 2012 (PSI), τις ζημιές από τα δάνεια που διαγράφουν από το χαρτοφυλάκιό τους και γενικότερα τις ζημιές που εμφανίζουν στον ισολογισμό τους. Τον Σεπτέμβριο του 2014 με νόμο επί υπουργίας Γκ. Χαρδούβελη, δόθηκε στις τράπεζες η δυνατότητα να λογιστικοποιούν ως κεφάλαιο μέρος του αναβαλλόμενου φόρου. Στην ουσία πρόκειται για τη "δωρεά" (απαλλαγή) εκ μέρους του κράτους προς τις τράπεζες μελλοντικών τους φόρων.

12Τα CoCos είναι μετατρέψιμες ομολογίες υπό αίρεση (Contingent Convertible Bonds)που εκδίδονται από τις τράπεζες, θεωρούνται ίδιο κεφάλαιο και μπορούν υπό τις προϋποθέσεις, που αναφέρονται κατά την έκδοσή τους, να μετατραπούν σε κοινές μετοχές με δικαίωμα ψήφου (τα βασικά σημεία ήδη έχουν θεσμοθετηθεί από την "Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου" της 4.11.2015).

13. Η πώληση της Finansbank είναι αναγκαστική για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών της μητρικής Εθνικής. Η απόκτηση των μετοχών της στο παρελθόν ανήλθε στα 5 δις, η σημερινή χρηματιστηριακή της αξία είναι 6 δις και το τίμημα πώλησης μόλις 3-3,3 δις. Η Finansbank δραστηριοποιείται στην Τουρκία, είναι πέμπτη σε μέγεθος τράπεζα, ενώ έχει το 25% των καταθέσεων και το 40% των κερδών του ομίλου της Εθνικής. (Real News, 29.11.15)