Μίκης Θεοδωράκης: Τυχοδιωκτικές και προδοτικές οι ενέργειες της κυβέρνησης

«Το μνημόνιο μοιάζει με ένα δίχτυ αράχνης και όποιος κολλά εκεί τον τρώει η αράχνη», ομολογεί σηκώνοντας ψηλά τα χέρια του σε μια συνέντευξη-ποταμό ο Μίκης Θεοδωράκης.

Στο δίχτυ αυτό φάνηκε να μπλέκεται ο ίδιος ο πρωθυπουργός, για τον οποίο ο περίφημος πολιτικός άνδρας και συνθέτης εκφράζει βαθιά στενοχώρια και πίκρα, ειδικά για τις «προδοτικές ενέργειες», όπως χαρακτηρίζει τη μεταστροφή του «Οχι» σε «Ναι», από τον Αλέξη Τσίπρα. Μιλάει για τυχοδιωκτισμό αλλά και για αποδόμηση τελικά ολόκληρης της Αριστεράς «που τη βάλανε κάτω και της προσθέσανε όλα αυτά τα βάρη για να τη σιχαθεί ο κόσμος». Δεν αρνείται ότι είχε πιστέψει ότι θα μπορούσαν τα πράγματα να είναι αλλιώς, αλλά «πήγαμε και εμείς στην Αριστερά μετά από τόσα χρόνια πάλης να κυβερνήσουμε», όπως λέει κουνώντας χαρακτηριστικά το κεφάλι, με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα.


Ο Θεοδωράκης ομολογεί ότι ο Αλέξης Τσίπρας έπεσε στην παγίδα που του έστησαν οι Ευρωπαίοι, χωρίς βέβαια να είναι και ο ίδιος άμοιρος ευθυνών. Πάντως, παρά την αδιέξοδη περίοδο που διάγει η χώρα, ο συνθέτης, ως πολιτικό ον, φροντίζει πάντα να ανιχνεύσει μια σκέψη που θα ανορθώσει το λαϊκό φρόνημα και θα ερμηνεύσει τα πράγματα αλλιώς. Ηταν και εκείνη η μελοποιημένη ποίηση που ξεσήκωνε τα πλήθη και διαμόρφωνε τα ήθη - ακόμα και σήμερα δεν έχουν βρει άλλα άσματα από τα δικά του για να κατεβάσουν τον κόσμο στον δρόμο. Με ένα πικρό χαμόγελο στα χείλη, αλλά ιδιαίτερα ευδιάθετος και εύχαρις, ο Μίκης Θεοδωράκης μάς υποδέχεται, πέντε δημοσιογράφους όλους κι όλους, ένα ηλιόλουστο πρωινό στο σπίτι του για να συζητήσουμε για την πολιτική, την Ιστορία, τη μουσική, ό,τι τον εμπνέει και τον κάνει να μην εγκαταλείπει τον αγώνα ακόμα και στα 90 του.
Επίσημη αφορμή η κυκλοφορία του βιβλίου «Διάλογοι στο λυκόφως», μια επιμελημένη συλλογή από συνεντεύξεις του Μίκη από τις εκδόσεις Ιανός, όπου βλέπει κανείς την πορεία του γνωστού μουσικοσυνθέτη και την πολιτική του σκέψη την τελευταία 15ετία. Σκόρπιες αναμνήσεις, συγκινητικές παρεμβάσεις και μια ομολογία ότι είναι αυτός ο «μαγικός σπάγκος» που τον έκανε να κυνηγάει πάντα τα «μεγάλα ψάρια» (σπουδαίες συνθέσεις, μεγάλο όραμα) και να μην το βάζει κάτω, αυτός ένας περήφανος Κρητικός που λάτρεψε τις επικές, μεγαλεπήβολες συνθέσεις και την ελευθερία, ένας αεικίνητος Ζορμπάς. Παρών στη συγκινητική συνάντηση που τελειώνει με αγκαλιές και υποσχέσεις για ρακές είναι ο Μίμης Ανδρουλάκης, φίλος καρδιακός και αυτός που ανέλαβε να γράψει την εισαγωγή, αλλά ο εκδότης του Ιανού Νίκος Καρατζάς.

Και είναι σίγουρα παραπάνω από συγκλονιστικό να βρίσκεται κανείς στο σπίτι ενός άνδρα που είναι συνώνυμος με τη σύγχρονη πολιτική ιστορία και ολάκερο τον πολιτισμό της, με εμβληματική θέα την Ακρόπολη. Κάθομαι στο ιστορικό πιάνο, πάνω στο οποίο ο Μίκης Θεοδωράκης έχει συνθέσει ιστορικά άσματα, όπερες και μουσικές για θέατρο και παρατηρώ τις σημειώσεις του. Γύρω-γύρω φωτογραφίες, κάποια δερματόδετα βιβλία του Μαρξ και τόμοι Ελληνικής Ιστορίας, βινίλια από τα μουσικά του έργα, κάρτες, αναμνηστικά και φωτογραφίες αλλά και ένα μπουκάλι κρασί με ένα πρόσφατο σημείωμα από κάποιον θαυμαστή. Το μάτι μου πέφτει αυτόματα στα αμέτρητα βιβλία για τον Θουκυδίδη -«Διαβάζω για 10η φορά τον Θουκυδίδη», ομολογεί ο ίδιος- αλλά και στα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας που δεσπόζουν παντού. Δεν είναι να απορεί κανείς που συνέθεσε όπερες εμπνευσμένος από τον Ευριπίδη και που αγάπησε με πάθος την τραγωδία και το τραγούδι μιλώντας για τον διονυσιακό τράγο που έχει πάρει απέναντί του τη θέση της Μούσας

. Καθώς εξιστορεί ατελείωτες ιστορίες για τη σχέση του με εμβληματικά πρόσωπα όπως ο Φιντέλ Κάστρο, ο Τσε και τη φιλία του με τον Γλέζο και πώς εκμεταλλεύτηκε και τους δύο τους ο Τσίπρας, δεν μπορώ να μη σκεφτώ ότι είναι ο τελευταίος των μεγάλων στην ψυχή, στο πνεύμα και το σθένος. Εχει κάθε δίκιο να λέει, μιλώντας με πλήρη διαύγεια, ότι «είμαι κατά βάθος αναρχικός», σε όλα τα επίπεδα αν το σκεφτείς, αφού τόλμησε να αφήσει πίσω το ΚΚΕ για να δημιουργήσει τους Λαμπράκηδες αλλά και να διαβλέψει, όταν όλοι τον έλεγαν ιδιαίτερα σκληρό και κριτικό, τη σημερινή αριστερή υποταγή στον κόσμο των μνημονίων. Ούτε την επανάσταση του Βαρουφάκη, όμως, λέει ότι την ασπάζεται αφού «αποσυντόνισε πλήρως τους Ευρωπαίους με τη δημιουργική του ασάφεια. Δεν μπορείς να συνδιαλέγεσαι με τους Ευρωπαίους με αυτούς τους όρους.

Οι Ευρωπαίοι είναι καρτεσιανοί, ορθολογιστές, δεν αντιλαμβάνονται τέτοιες αμφισημίες». Ομολογεί ότι του έχουν προτείνει να συμμετάσχει στην κυβέρνηση με διαφορετικούς τρόπους και ότι κάποια στιγμή τού είπαν να γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας - όχι μόνο σε αυτόν αλλά και στον φίλο του τον Μανώλη Γλέζο. «Τους απάντησα ότι έχω ήδη ετοιμάσει τον τάφο μου που λέει “Μίκης Θεοδωράκης”. Τι θα γίνει τώρα θα γράψω από κάτω “Μελλοντικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας”; Δεν γίνονται αυτά».«Δεν μπορώ να καταλάβω πώς το κάνουνε αυτό στους ανθρώπους»

Το χιούμορ του Μίκη Θεοδωράκη είναι ανεξάντλητο ακόμα και στα δύσκολα που πιστεύει ότι ακολουθούν αφού «η εφαρμογή των μέτρων θα πονέσει πραγματικά και η ψήφιση των μνημονίων είναι μόνο το ορντέβρ». Δείχνει πικραμένος και οργισμένος: «Δεν μπορώ να καταλάβω πώς το κάνουνε αυτό στους ανθρώπους πραγματικά. Να γυρίζει ένας πατέρας στο σπίτι του και το παιδί του να του λέει “μπαμπά, πεινάω”. Δεν μπορεί, τρελαίνεται. Απίστευτο αίσθημα. Πώς το έκανε αυτό ο Τσίπρας σε έναν προοδευτικό λαό; Γιατί εγώ πιστεύω ότι επίτηδες έβαλαν την Αριστερά να σηκώσει τα βάρη για να τη σιχαθεί ο λαός. Ξέρουν καλά ότι ο Ελληνας, ανεξάρτητα απ’ ό,τι ψηφίζει, είναι προοδευτικός. Είναι έξυπνος, κοιτάει μπροστά και όχι πίσω. Και επιπλέον δεν φοβάται.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να βρούμε τη χαμένη μας δύναμη και από το τρίποδο ΗΠΑ - Ευρώπη - κράτος να στηριχθούμε στο δίποδο αυτάρκεια - λαός. Από εδώ άλλωστε πέρασαν οι καλύτεροι επιστήμονες, οι εκλεκτοί του κόσμου και είδαν τη διαφορά: τη γη, τον τόπο, τα ζώα, είμαστε μια ευλογία. Καιρός να κάνουμε δέκα κοινοπραξίες και να δούμε μπροστά». Συμφωνεί, πάντως, ότι ποτέ δεν πάψαμε να είμαστε ένας παράφορος λαός: «Είμαστε ένας διονυσιακός λαός εδώ και πόσες χιλιάδες χρόνια. Είναι συγκλονιστικό να ξέρεις ότι ακόμα και η λέξη “τραγούδι” αναφέρεται στην ωδή του Διονύσου, τα τραγούδια του τράγου, τον Θέσπι που ήρθε και όλοι μαζί πήρανε τους μύθους και έκαναν μελωδίες αριστουργηματικές».

Σε αυτό ακριβώς το διονυσιακό στοιχείο του Μίκη αναφέρεται και ο Μίμης Ανδρουλάκης στην εξαιρετική εισαγωγή του στο βιβλίο «Διάλογοι στο λυκόφως» λέγοντας ότι ο Μίκης Θεοδωράκης «δημιούργησε το τραγούδι-ποταμός, λαϊκό ορατόριο και μετασυμφωνικό, αλλά είναι ο ίδιος ηγέτης-ποταμός. Ξεχύνεται με ορμή, παρασέρνει τα εμπόδια στο πέρασμά του, ελίσσεται με ορμή, αναζητά εναλλακτικές πορείες, κατεβάζει νερά, γόνιμα υλικά, κορμούς, πέτρες, αλλά ποιος θα ανοίξει την κοίτη, θα φτιάξει “γεφύρια”, “αρδευτικά”, και “αντιπλημμυρικά” έργα και θα παράγει “ηλεκτρικό ρεύμα”. Το ίδιο πρόβλημα, το ίδιο ιστορικό έλλειμμα σε διαφορετικές ιστορικές καμπές. Το πολιτικό υποκείμενο της Αριστεράς ήταν αδύναμο να εκμεταλλευτεί με πληρότητα την ενέργεια που αποδέσμευε ο πολύτροπος. Αν ηγέτης -όχι απλά πρωθυπουργός, πρόεδρος, υπουργός, αξιωματούχος, γραμματέας κόμματος- γίνεσαι όταν το εσωτερικό σου κάλεσμα συγχρονίζεται με το κάλεσμα της Ιστορίας στις μεγάλες στιγμές της, ε, τότε ο Μίκης Θεοδωράκης κατέχει δικαιωματικά αυτή την αναγνώριση».

Οι προδοτικές ενέργειες του Τσίπρα

Αντίστοιχη εντύπωση προκαλεί και το απόσπασμα από το βιβλίο όπου ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρεται σε ανέκδοτη συνέντευξή του στον Ισραηλινό δημοσιογράφο Γιαρόν Ενος στη μεταστροφή του μεγάλου «Οχι» σε «Ναι»: «Η μεγάλη κρίση στην οποία μας έριξαν και πάλι ξένες δυνάμεις είχε ως σήμερα καταστροφικές συνέπειες. Το δημόσιο χρέος ήταν ένα πρόσχημα. Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ είναι νομίζω 11 τρισ. Σκοπός των ξένων δυνάμεων είναι να εξοντώσουν τον λαό γιατί είναι εμπόδιο στο μεγάλο τους σχέδιο να καρπωθούν 100% τον μεγάλο μας εθνικό πλούτο που βρίσκεται μέσα στα βουνά μας και στον βυθό των θαλασσών μας. Ηδη εδώ και δεκαετίες μάς απαγορεύουν να τον εκμεταλλευτούμε εμείς οι ίδιοι. Πώς; Ειδικά μετά τον Εμφύλιο (1943-1945) έχουν μεταβάλει τη χώρα μας σε προτεκτοράτο. Ενδεικτικά σας λέω ότι οι ΗΠΑ καθορίζουν την εξωτερική μας πολιτική (διπλωματία), τον εθνικό μας στρατό (Αμυνα), την πολιτική ζωή και την οικονομία μας.

Σήμερα, μετά την εκλογή αριστερής κυβέρνησης από τον λαό μας, τα μέτρα που επιβάλλουν είναι εξοντωτικά! Και είμαι βέβαιος ότι η αντίσταση του λαού θα γίνεται κάθε μέρα και πιο μεγάλη. Το μεγάλο “Οχι” του ελληνικού λαού τρόμαξε όχι μόνο τους ξένους αλλά και τον “αριστερό” πρωθυπουργό μας, που έσπευσε να πει το μεγάλο “Ναι” και να υπογράψει τα σκληρά μέτρα του Eurogroup. Οι συνέπειες από αυτές τις προδοτικές ενέργειες θα είναι το 61% του “Οχι” να φτάσει κάποτε στο 90% και όποιος γνωρίζει τη νεότερη Ιστορία μας θα ξέρει ασφαλώς τον τρόπο με τον οποίο θα εκδηλωθεί. Εχουμε, όμως, ένα αρνητικό στοιχείο: την ύπαρξη της Χρυσής Αυγής, που πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας γιατί νοθεύει την αντίσταση του ελληνικού λαού και γιατί είναι ξένη προς τις ιστορικές μας παραδόσεις. Η παράταξη αυτή έχει ως πρότυπο τη γερμανική εμπειρία με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, με όπλο τον εκφοβισμό του λαού με τη στρατιωτική οργάνωση των οπαδών της (τα περίφημα SS των ναζιστών), σε συνδυασμό με τη συμμετοχή της στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, που αποτελεί έναν νομιμοφανή μανδύα. Τι θα γίνει λοιπόν τη στιγμή που θα ξεσηκωθεί ο λαός;». Κανείς δεν ξέρει.

Το μόνο που φαίνεται να γνωρίζει με σιγουριά το πρωινό αυτό ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ότι δεν δέχεται επ’ ουδενί να συμμετάσχει σε μια «τυχοδιωκτική» Αριστερά, όπως αποκαλεί την κυβερνώσα εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ. «Το ελληνικό κλέος είναι το μοναδικό που υπάρχει στον κόσμο και γι’ αυτό με πονάνε αυτές οι εικόνες. Η κατάσταση δεν αρχίζει ούτε τελειώνει ωστόσο στα μνημόνια αλλά στον πολιτισμό. Από τη στιγμή που έπεσε η χούντα και έπειτα ήξεραν ότι πρέπει να χτυπήσουν τον πολιτισμό, δηλαδή την καρδιά της Ελλάδας. Τι ξεσήκωνε τον κόσμο; Η μουσική. Ημασταν δέκα συνθέτες και γεμίζαμε στάδια με τα τραγούδια μας και ο κόσμος με το που τα άκουγε ήταν έτοιμος να ξεσηκωθεί - ακόμα και να πάρει τα χειμερινά ανάκτορα.

Επομένως, είναι πολύ σοβαρό θέμα η σημερινή ένδεια όχι μόνο η πολιτική, αλλά η πολιτιστική, γιατί αυτή είναι η βασική αντίδραση του κόσμου. Αυτό είναι το όπλο μας. Αυτή είναι λοιπόν που δεν υποκαθίσταται ποτέ», λέει. Ολα τα υπόλοιπα είναι απλώς μαϊμουδισμοί και προσπάθεια να φαντάζει το πολιτικό και πολιτισμικό τοπίο ως κάτι που δεν είναι. Δεν είναι μόνο που σήμερα δεν έχουμε μεγέθη όπως η Κατίνα Παξινού, όπως επισημαίνει καίρια ο Μίκης, και αντίστοιχους δημοσιογράφους που της έπαιρναν συνέντευξη, είναι που δεν έχουμε ούτε καν ουσιαστική δημοκρατία. «Η σημερινή Βουλή υπάρχει απλώς για να δίνει μια δημοκρατικοφάνεια στις αποφάσεις των ξένων». Το παν, ωστόσο, όπως λέει, είναι να μην εγκαταλείπουμε την ελπίδα μας: «Πολλοί λένε ότι οι Ελληνες έχουν παραλύσει.

Εγώ, όμως, έχω δει πολλές φορές στη ζωή μου τον ελληνικό λαό να είναι παράλυτος και την επόμενη μέρα να ξεσηκώνεται. Η Ιστορία έχει δείξει ότι όταν ένας λαός είναι όρθιος μπορεί να νικήσει». Κάτι ξέρει ο ίδιος, αφού δεν έχει βιώσει μόνο εξεγέρσεις αλλά πάθη, επαναστάσεις, μουσικές, εμπειρίες και μια βαθιά αγάπη για την Αριστερά ως το μεδούλι.

Τσίπρας-Γλέζος με ξεγέλασαν

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η συνέντευξη του μεγάλου μουσικοσυνθέτη στο ραδιοφωνικό σταθμό ΒΗΜΑ FM όπου κατηγόρησε τον Αλέξη Τσίπρα πως τον «ξεγέλασε» μαζί με τον Μανώλη Γλέζο όταν τους παρουσίασε το σχέδιό του για την έξοδο από την κρίση.«Εγώ λυπάμαι πάρα πολύ για τη χώρα μου και λυπούμαι και για τον Α. Τσίπρα, διότι έχω την εντύπωση ότι όταν γνωριστήκαμε , είχα ένα σχέδιο που θα μας έβγαζε από την κρίση και το οποίο ο Τσίπρας και ο Γλέζος το άκουσαν με μεγάλη προσοχή και ενθουσιάστηκαν. Αλλά προϋπόθεση ήταν το λαϊκό μέτωπο. Με ξεγέλασαν και οι δύο, διότι καλέσαμε τον λαό για να γίνει το μέτωπο αυτό, Ελλάδα το λέγαμε, και έγινε η μεγαλύτερη συγκέντρωση που είχε δει ποτέ η Αθήνα. Ο Γλέζος λιποθύμησε ,έφαγα πολλά δακρυγόνα επάνω μου, και τελικά με περιχύσανε με τα χημικά. Πρέπει να ξέρετε ότι εγώ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου μεταξύ άλλων έχασα και τον έναν πνεύμονα. Έχω μόνον ένα εγώ, δεν έχω δύο. Και με αυτόν εδώ ζω, τα χημικά αυτά καταστρέψανε τους βρόγχους μου. Πήγαν να με σκοτώσουν» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μίκης Θεοδωράκης.

Ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης αποκάλυψε ότι είχε πει στον Αλέξη Τσίπρα να μην προχωρήσει σε σχηματισμό κυβέρνησης και ότι τον είχε προειδοποιήσει ότι η Ευρώπη είναι σαν τον ιστό της αράχνης. «Τους είπα ακριβώς: προσέξτε, είναι ένας ιστός αράχνης, όπου όποιος πέσει μέσα, δεν γλιτώνει με καμία κίνηση. Θα τον φάει η αράχνη. Η κυβέρνηση, πήγε δήθεν να κοροϊδέψει την αράχνη και η αράχνη τους είδε. Όσο πιο προοδευτικός ο χυμός, της αρέσει περισσότερο φαίνεται. Και γι αυτό επέβαλαν σκληρότερα μέτρα στον Τσίπρα από ότι στους άλλους. Γιατί θέλουν να τιμωρήσουν την αριστερά» ήταν η χαρακτηριστική αποστροφή του Μίκη.

Στην ερώτηση, τέλος, αν νιώθει «απογοητευμένος που μια κυβέρνηση της αριστεράς, εφαρμόζει μέτρα που εφάρμοσαν και οι προηγούμενοι, παρά τις αντίθετες υποσχέσεις που μας είχαν δώσει» ο Μίκης Θεοδωράκης απαντά: «Αυτό λέω τώρα. Ότι τους προειδοποίησα εγώ. Ο Τσίπρας όταν έγινε πρωθυπουργός ο πρώτος που επισκέφθηκε ήμουν εγώ, εδώ, επάνω .Και ενώ θέλει να ακολουθήσουμε τα σχέδια που είχα προτείνει, έχει περιβάλλον το οποίο είναι αρνητικό. Ο ίδιος είναι καλό παιδί, αλλά η εξουσία αλλάζει τους ανθρώπους. Τώρα ειλικρινά, λυπάμαι για τον Τσίπρα. Ειλικρινά, λυπάμαι».