Τα πλεονάσματα στον κρατικό πρϋπολογισμό και το ισοζύγιο πληρωμών και οι σημαντικότατες συνέπειές τους

Θεόδωρος Κατσανέβας

Τα τελευταία δύο χρόνια, ο κρατικός προϋπολογισμός εμφανίζεται ισοσκελισμένος ή με μικρό πλεόνασμα σε επίπεδα της τάξης του 0,2-1% του ΑΕΠ (0,8-1,5 δις). Το πλεόνασμα αυτό αμφισβητείται γιατί η κυβέρνηση έχει μεγάλες οφειλές απέναντι σε συνταξιούχους και προμηθευτές. Παρ’ όλα αυτά είναι γεγονός ότι, η κατάσταση του κρατικού προϋπολογισμού έχει βελτιωθεί και αν μη τι άλλο, σήμερα δεν εμφανίζει υψηλά ελλείμματα όπως στο παρελθόν. Αντίστοιχα πλεονασματικό ή ισοσκελισμένο είναι και το ισοζύγιο πληρωμών της χώρας. Η Κυβέρνηση επαίρεται για τις εξελίξεις αυτές, χωρίς όμως να τις προβάλλει εκτεταμένα. Αν γίνουν γνωστές ευρύτερα, τότε καταρρίπτεται  ο απλοϊκός αλλά ισχυρός μύθος που υποστηρίζει ότι αν επιστρέψουμε στη δραχμή,δε θα έχουμε επαρκές συνάλλαγμα, θα...πεινάσουμε, δε θα έχουμε φάρμακα, καύσιμα κλπ.

Η βελτίωση των αποτελεσμάτων του κρατικού προϋπολογισμού και του ισοζυγίου πληρωμών, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πτώση της τιμής των καυσίμων,η  εισαγωγή των οποίων μέχρι το 2014 ευθύνεται για το μισό περίπου έλλειμμα του συνολικού ισοζυγίου πληρωμών μέχρι το 2014. Το  έτος αυτό, η τιμή των καυσίμων ανερχόταν σε 100 ευρώ το βαρέλι, ενώ σήμερα έχει κατρακυλήσει σε 30 ευρώ. Και ενώ η τιμή των εισαγόμενων καυσίμων μειώθηκε κατά περίπου 70%, η τελική τιμή τους στην εσωτερική κατανάλωση μειώθηκε μόνο κατά περίπου 30%. Έτσι, αφ’ ενός το έλλειμμα του ισοζυγίου μειώθηκε ριζικά και αφ’ ετέρου αυξήθηκαν επίσης σημαντικά τα δημόσια έσοδα από την αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα, η οποία ανέρχεται στο 70% περίπου της τελικής τιμής, με τις συνακόλουθες θετικές συνέπειες για τον κρατικό προϋπολογισμό.

Η βελτίωση της κατάστασης του κρατικού προϋπολογισμού οφείλεται επίσης, αν και σε πιο περιορισμένη έκταση, στα σκληρά μέτρα λιτότητας που έχουν παρθεί με τις εκάστοτε ρυθμίσεις των μνημονίων και ειδικότερα του Ιουλίου 2014, που αφορούν κατά κύριο λόγο περικοπές μισθών και συντάξεων, παροχών κοινωνικής πρόνοιας  και κρατικών προμηθειών κυρίως στο χώρο της υγείας. Επί πλέον, οφείλεται και σε μεγάλες καθυστερήσεις σε πληρωμές προμηθευτών και συνταξιοδοτικών παροχών, ακόμα και αυτών που έχουν μειωθεί κατακόρυφα.

Θετικό ρόλο για τα στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού διαδραμάτισαν και τα capital controls, αφού επέδρασαν δραστικά στη μείωση των εισαγωγών αλλά και στη σύλληψη μέρους της φορολογητέας ύλης. Όμως, η  μεγάλη αύξηση της  άμεσης και έμμεσης φορολογίας και η ένταση των φορολογικών ελέγχων και κυρώσεων τα τελευταία δύο χρόνια, δε φαίνεται να προσέθεσε πόρους στα δημόσια  ταμεία, λόγω της μεγάλης ύφεσης και συρρίκνωσης του οικονομικού κύκλου και του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος.

Σημαντικές είναι οι διαπιστώσεις από τα πλεονάσματα του κρατικού προϋπολογισμού και του ισοζύγιου πληρωμών.Πρώτον, σε κανονικές περιόδους, η οικονομία της χώρας θα αναπτυσόταν με άλματα αφού δε θα τη βάρυνε η τεράστια συναλλαγματική αιμοραγία από το μεγάλο κόστος των εισαγόμενων καυσίμων.Και κατά δεύτερο λόγο, σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ άλλοτε δυνατή η ομαλή μετάβαση στο εθνικό μας νόμισμα, αφού δεν υπάρχουν οι όποιοι έλαχιστοι κίνδυνοι ελλείψεων σε εισαγώμενα αγαθά και υπηρεσίες. 

Με την παραμονή μας στην ευρωζώνη, το ΑΕΠ της χώρας μας συρικώνεται συνεχώς έτσι ώστε, εκτός των άλλων, να αυξάνει συνεχώς το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ και να έχει ξεπεράσει σήμερα το 200%. Το διαρκώς αυξανόμενο χρέος, είναι προφανώς αδύνατο να αποπληρωθεί από την ασθενική βελτίωση του κρατικού προϋπολογισμού και του ισοζυγίου πληρωμών. Η εξυπηρέτηση των τοκοχρεωλυσίων  απαιτεί ιλιγγιώδη ποσά της τάξης των 18-20 δις ετησίως δηλ. 10-12% του ΑΕΠ, μεγέθη που αντιστοιχούν σε σενάρια έργων επιστημονικής φαντασίας. 

Με τα νέα μέτρα λιτότητας που έχουν συμφωνηθεί να εφαρμοστούν από την κυβέρνηση, το Βερολίνο εκτιμά ότι προκύπτουν οφέλη ύψους 3% του ΑΕΠ ( περίπου 5,5 δις) και οδηγούν σε πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι, τα μέτρα αυτά θα αποφέρουν  2,5% του ΑΕΠ ( 4,6 δις) και διασφαλίζουν πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% ( 2,8 δις) του ΑΕΠ το 2018. Το ΔΝΤ επιμένει ότι, για να είναι βιώσιμο το χρέος πρέπει να υπάρχει ελάφρυνσή του.

Το ερώτημα που τίθεται είναι πως θα καλυφθεί το χάσμα ανάμεσα στο 2,5% ή και 3%( 5,5 δις) του ΑΕΠ, (το όφελος δηλ.  που προβλέπεται να προκύψει από τα νέα μέτρα λιτότητας), σε σχέση με το ιλιγγιώδες 18-20% του ΑΕΠ ( 19 δις) που απαιτούν οι δανειακές μας υποχρεώσεις ετησίως. Και μάλιστα σε μια χώρα οικονομικά κατεστραμμένη, με τεράστια ανεργία,φυγή επιχειρήσεων και πολιτών στο εξωτερικό, με αρνητικό πληθωρισμό και επεκτεινόμενο σπιράλ ύφεσης και απέραντης φτωχοποίησης.

Δύσκολα μπορεί να γίνει πειστικό ότι η οικονομική κατηφόρα της χώρας, θα αναστραφεί ξαφνικά ως από θαύμα. Δε γίνονται τέτοια θαύματα. Κατά συνέπεια, η μόνη προσδοκία των δανειστών για την αποπληρωμή μέρους του χρέους δεν μπορεί να είναι άλλη από το ξεπούλημα των «ασημικών» της χώρας. Αλλά αυτά που έχουν βγει στο σφυρί,λιμάνια, αεροδρόμια,τρένα, ΔΕΗ, υποδομές, τράπεζες,  δημόσια περιουσία κλπ., με τις σημερινές τιμές στο Ναδίρ της Ελληνικής οικονομίας, δεν κοστολογούνται πάνω από 6-10 δις ευρώ. Άρα τι μένει ; Ιδού η απορία και η πολύ πιθανή μέλλουσα τραγωδία της χώρας, την οποία κινδυνεύουμε να χάσουμε ολόκληρη ή μέρος της. Εκτός και αν ανοίξουμε τα μάτια και δούμε με σύνεση και λογική την πρόταση Σόϊμπλε για φιλικό Grexit, συντεταγμένη μετάβαση σε παράλληλο εθνικό νόμισμα, προσωρινή ή μονιμη,νοικοκύρεμα, και στοχευμένη αναπτυξιακή δυναμική.