Δημοκρατίες της Μπανάνας

Ρήγας Καππάτος

Στις αμέσως επόμενες δεκατετίες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπουδήποτε ανά την υδρόγειο υπήρχε διεφθαρμένος δικτάτορας, δικτατορίσκος, σατράπης, σατραπίσκος ή αποσαθρωμένο δημοαστικό καθεστώς συγκεκαλυμμένης δικτατορίας, ετίθετο αυτομάτως υπό την προστασία της Αμερικανικής κυβέρνησης, μέσω της CIA ή άλλων κυβερνητικών υπηρεσιών. Έτσι, οι Αμερικανοί πρόεδροι ήταν δεμένοι ντε φάκτο, από την ημέρα της ορκομωσίας τους και μετά, με τους διάφορους Τρουχίλλιο, Μπατίστα, Στρέσνερ, Σομόζα, κλπ. Ή με “ελληνικές” κυβερνήσεις τύπου Σοφοκλή Βενιζέλου, Αθανασιάδη Νόβα, Παναγιώτη Πιπινέλη, Σπύρου Μαρκεζίνη, κ.ο.κ.

Την σήμερον ημέρα το τροπάρι άλλαξε ή, πιο σωστά, ήρθε τούμπα, κατά που λέμε. Οι Αμερικανοί δεν μπορούνε ούτε ν΄ ακούσουν για δικτάτορες. Ακόμα κι αυτούς που έστησαν οι ίδιοι και επιζούν εισέτι θέλουν, λέει, σώνει και καλά να τους ξυλώσουν! Ή, το λιγότερο, να τους εκδημοκρατίσουν. Κι όποιος τολμάει ας πει όχι: Ο στόλος είναι έτοιμος, τα αεροπλάνα – φαντάσματα (αυτά που δεν τα πιάνουν τα ραντάρ) είναι “σταμπάι” και ξεκληρίζεται ο δικτάτορας και ο κόσμος του. Πριν τους βομβαρδίσουν όμως, κατά κανόνα, τους δίνουν φαΐ. Φαΐ εξ ουρανών, εν είδει βιβλικού μάννα (για να μην ξεχνάμε και τις… καταβολές μας!).

Στις πρώτες δεκαετίες μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, για να επανέλθουμε, οι αμερικανικές εταιρείες επιδίδονταν σε κάθε είδους εμπόριο που φύτρωνε στα τσιφλίκια των δικτατόρων – υποτελών τους. Αυτοί ήταν οι επιτηρητές των συμφερόντων τους, που τώρα θέλουν να τους αντικαταστήσουν με “δημοκράτες”. Από αυτού του είδους την πολιτική προέρχεται και ο τίτλος του άρθρου, που είναι και ο τίτλος ενός ποιήματος του Χιλιανού νομπελίστα ποιητή, Πάμπλο Νερούδα Το ποίημα, σε μια συγκριτική παραβολή, πραγματεύεται τόσο τον Γιαχβέ (την θεότητα του Προέδρου, αλλά και της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων) και τη νέα μοιρασιά του κόσμου του, όσο και την ομώνυμη εταιρεία που εκπροσωπεί αυτήν τη μοιρασιά. Ακούστε μερικούς στίχους από τη νερούδεια βιβλική κοσμογονία και την προκρούστεια δικαιοσύνη της.

UNITED FRUIT CO.
Όταν εσήμανε η τρομπέτα ήταν όλα
πανέτοιμα πάνω στη γη κι ο Γεχωβάς
μοίρασε τη δημιουργία του στην Κόκα
Κόλα, στην Ανακόντα, στη Φορντ Μότορς
και άλλες εταιρείες. Η Γιουνάΐτεντ Φρουτ
πήρε όμως στο μερίδιό της ότι
πιο ζουμερό έχουμε στην Ισπανοαμερική:
πήρε το κεντρικό μέρος της γης μου,
τη γλυκειά μέση της Κεντρικής Αμερικής
και Βάφτισε πάλι τις χώρες λέγοντάς τες
“Δημοκρατίες της Μπανάνας”. Πάνω
από τους κοιμισμένους νεκρούς, πάνω
από τους ανήσυχους ήρωές μας
που κατακτήσανε το μεγαλείο,
τα λάβαρα και την ελευθερία,
έστησε εκεί μια όπερα μπούφα(…)
με τις μύγες Τρουχίλλιο, μύγες Τάτσο,
μύγες Καρίας, μύγες Μαρτίνες,
μύγες Ουμπίκο, μύγες αλειμμένες
με ταπεινό αίμα και με μαρμελάδα,
και μεθυσμένες μύγες ζουζουνίστρες
πάνω από από τους λαΐκούς τάφους, μύγες
του τσίρκου, γνωστικές που όλο βομβούν,
μύγες που έχουν σπουδάσει τυραννία.(…)

Αυτά έγραφε ο Νερούδα τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 50. Πόσο, πραγματικά, έχουν αλλάξει τα πράγματα μεταξύ δυνατών και μη δυνατών σήμερα; Κρίνοντας από την πολιτική “προληπτικής” επίθεσης και κατάληψης χωρών με μη αποδεδειγμένες (ή ακόμα χειρότερα επινοημένες) αιτιολογίες, όχι πολύ. Οι δικτάτορες ή ανδρείκελα, επομένως, επιβάλλεται να υπάρχουν, αλλά μετονομασμένοι σε “δημοκράτες”. Ή, αλλιώς, πρέπει να λέμε ότι ναί “πετάει ο γάΐδαρος” όταν μας το ζητάνε.