Νικόλαος Λάος
Η μελέτη της νομισματικής ιστορίας και η εξαγωγή από αυτήν των ορθών ιστορικών αναλογιών και συμπερασμάτων αποτελούν πολιτικώς πολύ σοβαρές εργασίες. Για να κατανοήσουμε τις σύγχρονες χρηματοοικονομικές/νομισματικές κρίσεις και συγκρούσεις, πρέπει να τις ερμηνεύσουμε ως συνέχεια μιας σύγκρουσης αστικών ελίτ η οποία άρχισε τον δέκατο ένατο αιώνα και οδήγησε στα εξής γεγονότα: Η Γαλλία εξεγέρθηκε εναντίον της σκληρής πειθαρχίας του νομισματικού κανόνα του χρυσού, ο οποίος ευνοούσε τη Μεγάλη Βρετανία, το Πολεμικό Ναυτικό της οποίας εξασφάλιζε μια τεράστια βρετανική χρηματοοικονομική αυτοκρατορία, η οποία, με τη σειρά της, εξασφάλιζε τα μεγάλα βρετανικά αποθέματα χρυσού, που έδιδαν στη Μεγάλη Βρετανία την ηγετική θέση στο ιδρυμένο νομισματικό καθεστώς. Έτσι, η Γαλλία ίδρυσε μια εναλλακτική, αντισυστημική προς το
ιδρυμένο νομισματικό καθεστώς του χρυσού, νομισματική συμμαχία γνωστή ως “Λατινική Νομισματική Ένωση” (ΛΝΕ). Πράγματι, στις 23 Δεκεμβρίου 1865, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ιταλία και η Ελβετία υπέγραψαν τη συνθήκη ίδρυσης της Λατινικής Νομισματικής Ένωσης (ΛΝΕ). Η ΛΝΕ χαλάρωσε το παλαιό καθεστώς του χρυσού μέσω ενός συστήματος διμεταλλισμού: συγκεκριμένα, συμφωνήθηκε ένας συνδυασμένος νομισματικός κανόνας χρυσού και αρύρου (αντί μόνο χρυσού) στην αναλογία χρυσού-αργύρου 15,5 προς ένα.
ιδρυμένο νομισματικό καθεστώς του χρυσού, νομισματική συμμαχία γνωστή ως “Λατινική Νομισματική Ένωση” (ΛΝΕ). Πράγματι, στις 23 Δεκεμβρίου 1865, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ιταλία και η Ελβετία υπέγραψαν τη συνθήκη ίδρυσης της Λατινικής Νομισματικής Ένωσης (ΛΝΕ). Η ΛΝΕ χαλάρωσε το παλαιό καθεστώς του χρυσού μέσω ενός συστήματος διμεταλλισμού: συγκεκριμένα, συμφωνήθηκε ένας συνδυασμένος νομισματικός κανόνας χρυσού και αρύρου (αντί μόνο χρυσού) στην αναλογία χρυσού-αργύρου 15,5 προς ένα.
Η συνθήκη της ΛΝΕ όριζε ότι το γαλλικό φράγκο θα αντιπροσώπευε 4,5 γραμμάρια καθαρού αργύρου και 0,290322 γραμμάρια καθαρού χρυσού. Η ΛΝΕ αποσκοπούσε αφενός στο να βοθήσει τη Γαλλία να αντιμετωπίσει τη μειονεκτική οικονομική θέση της έναντι της Μεγάλης Βρετανίας, αφετέρου στο να διευκολύνει το διεθνές εμπόριο διαφόρων χωρών, θέτοντας κανόνες σύμφωνα με τους οποίους χρυσά και αργυρά νομίσματα θα μπορούσαν να συχωνευθούν ή να ανταλλαχθούν μεταξύ τους. Μετά από το Διεθνές Νομισματικό Συνέδριο του 1867, στα αρχικά τέσσερα κράτη-μέλη της ΛΝΕ προστέθηκε και η Ελλάδα (συκεκριμένα, στις 10 Απριλίου 1867). Η Αυστρο-Ουγγαρία αρνήθηκε να ενταχθεί στη ΛΝΕ, διότι απέρριψε τον διμεταλλισμό, αλλά, το 1867, υπέγραψε μια διμερή οικονομική συμφωνία με τη Γαλλία, βάσει της οποίας οι δύο χώρες συμφώνησαν να διατηρούν στα εθνικά θησαυροφυλάκιά τους χρυσά νομίσματα η μια της άλλης σε συγκεκριμένες συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Αρχήθεν, οι διακυμάνσεις στη σχετική αξία χρυσού και αργύρου άσκησαν πιέσεις στη ΛΝΕ. Η ΛΝΕ τελικώς κατέρρευσε για τους εξής λόγους: Πρώτον, η Γαλλία ακολούθησε μια πολιτική οικονομικού εθνικισμού, επιδιώκοντας την όλο και μεγαλύτερη υποτίμηση του γαλλικού φράγκου έναντι του νομισματικού κανόνα χρυσού-αργύρου της ΛΝΕ, προκειμένου να βελτιώσει το εμπορικό ισοζύγιό της, υπονομεύοντας έτσι την αξιοπιστία και την ευστάθεια της ΛΝΕ. Δεύτερον, ο υπουργός Οικονομικών των Παπικών Κρατών, καρδινάλιος Giacomo Antonelli, άρχισε να αποσταθεροποιεί σκοπίμως το παπικό νόμισμα (νοθεύοντας τη σύνθεση του μετάλλου και ύστερα ανταλλάσοντας νοθευμένα παπικά νομίσματα με κανονικά νομίσματα άλλων χωρών), συμβάλλοντας έτσι στην αναξιοπιστία της ΛΝΕ. Τρίτον, οι νέες ανακαλύψεις κοιτασμάτων πολυτίμων μετάλλων και οι τεχνικές βελτιώσεις στην επεξεργασία τους αύξησαν την προσφορά αργύρου, και γι’ αυτό το σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που είχε θεσπιστεί από τη ΛΝΕ βρέθηκε να προκαλεί την ανατίμηση του αργύρου έναντι του χρυσού, και Γερμανοί κερδοσκόποι έσπευσαν να αξιοποιήσουν αυτήν την ευκαιρία, υπονομεύοντας έτσι τη ΛΝΕ.
Συγκεκριμένα, Γερμανοί κερδοσκόποι μετέφεραν άργυρο σε κράτη-μέλη της ΛΝΕ, τον έλιωναν και τον έκαναν νόμισμα και ύστερα αντάλλασσαν τα αργυρά νομίσματα με χρυσό στη μειωμένη τιμή που ίσχυε στα κράτη-μέλη της ΛΝΕ, δηλαδή, αγόραζαν χρυσό με έκπτωση. Τέταρτον, η ΛΝΕ απέτυχε να θέσει εκτός νόμου και να αποτρέψει το τύπωμα χαρτονομισμάτων βασισμένων στο διμεταλλικό σύστημα. Έτσι, η Γαλλία και η Ιταλία εκμεταλλεύθηκαν αυτήν την αδυναμία της ΛΝΕ για να τυπώνουν χαρτονομίσματα, προκειμένου να χρηματοδοτούν τις δικές τους ανάγκες, υποχρεώνοντας άλλα κράτη-μέλη της ΛΝΕ να πληρώνουν μέρος του κόστους των νομισματικών υπερβολών της ΛΝΕ.
Πέμπτον, η χρόνια οικονομική αδυναμία της Ελλάδας υποχρέωσε πολλές διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις να μειώσουν τα αποθέματα της χώρας σε χρυσό, αυξάνοντας έτσι την αναξιοπιστία της ΛΝΕ. Έκτον, η Πρωσία, αντιδρώντας σκληρά στην πολιτική της ΛΝΕ, οδήγησε στον Γαλλο-Πρωσικό Πόλεμο (Ιούλιος 1870 – Μάιος 1871), όπου οι Γάλλοι ηττήθηκαν και, τελικώς, τον Φεβρουάριο του 1871, υπεγράφη η συνθηκολόγηση μεταξύ του Γάλλου πρωθυπουργού Αντόλφ Τιέρ (Adolphe Thiers) και του πρωθυπουργού της Πρωσίας και αργότερα Καγκελαρίου Όττο Φον Μπίσμαρκ (Otto von Bismarck).
Η Γαλλία υποχρεώθηκε να καταβάλει πολεμική αποζημίωση στη Γερμανία και να δεχθεί την προσάρτηση της Αλσατίας και της Λωρραίνης στη Γερμανία. Για τους προαναφερθέντες έξι κυρίως λόγους, η ΛΝΕ κατέρρευσε, και, τελικώς, το 1878, τα κράτη-μέλη της ΛΝΕ υποχρεώθηκαν να επιστρέψουν στην πειθαρχία του παλαιού κανόνα του χρυσού. Η Ελλάδα απεβλήθη επισήμως από τη ΛΝΕ το 1908, αλλά ξαναέγινε δεκτή το 1910.
Σήμερα, στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, η Γαλλία βρίσκεται σε μειονεκτική οικονομική θέση έναντι της Γερμανίας, η οποία διατηρεί επί μακρόν σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα έναντι της Γαλλίας και επιβάλλει σκληρή νομισματική και δημοσιονομική πειθαρχία στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, προς όφελος πρωτίστως της γερμανικής οικονομίας. Όπως λοιπόν, τον δέκατο ένατο αιώνα, η Γαλλία αντέδρασε στη Μεγάλη Βρετανία, δημιουργώντας μια εναλλακτική νομισματική συμμαχία, τη ΛΝΕ, προκειμένου να μπορέσει η Γαλλία να υπερβεί την τότε μειονεκτική της θέση έναντι της Μεγάλης Βρετανίας και να εξυπηρετήσει τις ιδιαίτερες ανάγκες της, έτσι και σήμερα η Γαλλία, προκειμένου να μπορέσει να υπερβεί την τρέχουσα μειονεκτική της θέση έναντι της Γερμανίας και να εξυπηρετήσει τις ιδιαίτερες ανάγκες της, επιδιώκει να συγκροτήσει μια ιδιόμορφη οικονομική συμμαχία του ευρωπαϊκού Νότου, εν είδη οικονομικού λόμπι σε βάρος της γερμανικής πολιτικής εντός της ιδρυμένης Ευρωζώνης, ή ακόμη και, στο πρότυπο της ΛΝΕ, να σχεδιάσει ένα εναλλακτικό σύστημα ευρώ του ευρωπαϊκού Νότου, τινάζοντας στον αέρα, αν χρειαστεί και με γαλλικούς όρους, την ιδρυμένη Ευρωζώνη.
Το κυρίαρχο αίτημα της σημερινής Γαλλίας, όπως και εκείνης του δεκάτου ενάτου αιώνα, είναι μια πολιτική νομισματικής και δημοσιονομικής χαλάρωσης, πρωτίστως προσαρμοσμένη στις ειδικές ανάγκες της γαλλικής οικονομίας, σε αντιδιαστολή προς την πολιτική σκληρής νομισματικής και δημοσιονομικής πειθαρχίας που προωθείται από τη Γερμανία με πρώτιστο κριτήριο τις ειδικές ανάγκες της γερμανικής οικονομίας. Στο πλαίσιο των τρεχόντων εθνικιστικών οικονομικών ανταγωνισμών μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσούα Ολάντ (François Hollande), έχοντας υπόψη του και την ιστορία της ΛΝΕ, επιχειρεί να προσεταιριστεί, μεταξύ άλλων, και τον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ώστε, δι’ αυτού, η Ελλάδα να ενταχθεί αυστηρώς στη γαλλική σφαίρα οικονομικής επιρροής και επικυριαρχίας.
Σε αυτό το στρατηγικό σχέδιο της Γαλλίας εντάσσεται και η συνάντηση των χωρών του Νότου της ΕΕ που έλαβε χώρα στην Αθήνα, στο Ζάππειο Μέγαρο, στις 9 Σεπτεμβρίου 2016, με τη συμμετοχή του κ. Τσίπρα και του κ. Ολάντ. Η Γαλλία επιδιώκει να στρατεύσει τους ‘αδύναμους κρίκους’ της νότιας πτέρυγας της Ευρωζώνης στη γαλλική εθνικιστική οικονομική στρατηγική, εκμεταλλευόμενη όχι μόνο τις αδυναμίες του Νότου της ΕΕ αλλά και την πολιτική και οικονομική αποτυχία της Γερμανίας να δημιουργήσει μια κυριολεκτική ευρωπαϊκή οικονομική και νομισματική ένωση.
Η τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία εκκίνησε επισήμως το 2008, έχει σοβαρές αναλογίες προς την αποκληθείσα “Μακρά Ύφεση” (Long Depression), η οποία εκκίνησε το 1873, διήρκεσε ως το 1879, υποτροπίασε ως η “Μεγάλη Ύφεση” (Great Depression) του 1929 και κατέστησε τη διεξαγωγή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου οικονομικώς αναπόφευκτη, προκειμένου να αναδιαρθρωθεί εκ βάθρων το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, όπως και έγινε στο Συνέδριο του Μπρέτον Γουντς (επισήμως γνωστό ως το “Νομισματικό και Χρηματοοικονομικό Συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών”), που έλαβε χώρα κατά το χρονικό διάστημα 1–22 Ιουλίου 1944 στο ξενοδοχείο Mount Washington, στην περιοχή Μπρέτον Γουντς (Bretton Woods) του Νιού Χαμσάιρ των ΗΠΑ, και διαμόρφωσε τους όρους της μεταπολεμικής παγκόσμιας οικονομικής τάξης πραγμάτων (θεσπίζοντας, μεταξύ άλλων, και την ίδρυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου).
Σε αυτό το πλαίσιο, η σημερινή Γαλλία κινείται με σκεπτικό ανάλογο της ΛΝΕ του δεκάτου ενάτου αιώνα. Στην επομένη τροπή της ιστορίας όμως, σε θέση υπεροχής δεν φαίνεται ότι θα είναι ούτε η Γαλλία ούτε η Γερμανία, αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν κινείται ‘τυχαία’ ούτε όταν επιδεικνύει μακρά πλην ενεργητική υπομονή, ούτε όταν επιλέγει το ΒΡΕΧΙΤ, καθότι, άλλωστε, έχει μια μακρά παράδοση και τεχνογνωσία τόσο στην άσκηση του ρόλου του έξωθεν Εξισορροπιστή (Balancer) των ηπειρωτικοευρωπαϊκών ισορροπιών δυνάμεων όσο και στην άσκηση του ρόλου του παγκόσμιου τραπεζίτη και χρηματιστή.
Copyright: Νικόλαος Λάος, 2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου