Η παγίδα του ευρώ

Analyst Team

Οι οικονομίες του νότου δεν είναι χειρότερες από τη γερμανική, αλλά χρειάζονται διαφορετικά εργαλεία για να τα καταφέρουν, ειδικά λόγω των αυξημένων χρεών τους – οπότε, έχοντας υποχρεωθεί να υιοθετήσουν το γερμανικό τρόπο, χωρίς να διαγραφούν χρέη τους, θα καταστρέψουν τόσο την Ευρωζώνη, όσο και την ΕΕ.

Ο χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης, σε συνδυασμό με τα υψηλά δημόσια και ιδιωτικά χρέη μίας χώρας, θεωρείται εξόχως τοξικός – με την έννοια πως οδηγεί την οικονομία της από το κακό στο χειρότερο, όποια μέτρα και αν ληφθούν. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από την Πορτογαλία, η σοσιαλιστική κυβέρνηση της οποίας αύξησε την κατώτατη αμοιβή, αναίρεσε τις μειώσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων που είχε επιβάλλει η Τρόικα στο παρελθόν, ενώ μείωσε ταυτόχρονα το φόρο εισοδήματος στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά.

Εφάρμοσε δηλαδή ένα διαφορετικό «μίγμα πολιτικής», με στόχο να αυξήσει την κατανάλωση και τις επενδύσεις, οπότε να τονώσει το ρυθμό ανάπτυξης – κάτι που όμως, σύμφωνα με τους αριθμούς, δεν συνέβη. Η αιτία είναι προφανώς το συνολικό χρέος της, δημόσιο και ιδιωτικό χωρίς τις τράπεζες, το οποίο ήταν το προηγούμενο έτος στο 381% του ΑΕΠ της, έναντι 286% της Ελλάδας – η οποία όμως βιώνει μία ακόμη πιο οδυνηρή κρίση, αφού όχι μόνο δεν αναπτύσσεται η οικονομία της αλλά, αντίθετα, είναι βυθισμένη στην ύφεση και στον αποπληθωρισμό.

Ως εκ τούτου η έξοδος της Πορτογαλίας από την κρίση, την οποία αναφέρουν σκόπιμα ορισμένα ΜΜΕ, ιδίως τα γερμανικά, αποτελεί έναν προπαγανδιστικό μύθο – πόσο μάλλον όταν η ΕΚΤ προβλέπει μείωση των μικτών δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων κατά 1,8%.

Εν προκειμένω αποδεικνύεται με το χειρότερο δυνατό τρόπο πως όταν τα χρέη είναι πολύ υψηλά, η οικονομία μίας χώρας είναι αδύνατον να ανακάμψει – ενώ χωρίς ανάπτυξη, είναι καταδικασμένη να βουλιάζει όλο και περισσότερο στο βάλτο των ελλειμμάτων και των χρεών. Επομένως, εάν δεν προηγηθεί η διαγραφή τους, κανένα μίγμα πολιτικής δεν είναι σε θέση να σταματήσει τον κατήφορο – γεγονός που σημαίνει πως αεροβατεί ή/και μοιράζει κενές υποσχέσεις με τη σειρά της η αξιωματική αντιπολίτευση στην Ελλάδα, ισχυριζόμενη πως είναι δυνατόν να τα καταφέρει χωρίς ένα τέτοιο ριζικό μέτρο.

Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι θεωρούν πως το κοινό νόμισμα προστατεύει τις αδύναμες οικονομίες από το να υποτιμούν τα εθνικά τους νομίσματα, όπως στο παρελθόν – οπότε γίνονται πιο αποτελεσματικές και περισσότερο ανταγωνιστικές. Εν τούτοις οι στατιστικές που αφορούν τη βιομηχανική παραγωγή αρκετών κρατών της Ευρωζώνης, τεκμηριώνουν πως δεν ισχύει κάτι τέτοιο – αφού η Ιταλία, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία δεν σταμάτησαν μόνο να παράγουν περισσότερο αλλά, ακόμη χειρότερα, παράγουν λιγότερα από ότι το 1990.

Το κακό στην προκειμένη περίπτωση ξεκίνησε αμέσως μετά την υιοθέτηση του ευρώ, το 2002 – ενώ η έκθεση του ΟΟΣΑ που αφορά τη βιομηχανική παραγωγή των χωρών της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευών, οδηγεί στα παρακάτω οδυνηρά συμπεράσματα:

(α)  Από το 1990 η βιομηχανική παραγωγή έχει αυξηθεί σε όγκο, αλλά μόνο στις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες – όπως είναι η Γερμανία.

(β) Η δυσανάλογη εξέλιξη μεταξύ της γερμανικής βιομηχανικής παραγωγής από τη μία πλευρά, καθώς επίσης των δύο μεγάλων ανταγωνιστών της από την άλλη, της Γαλλίας και της Ιταλίας, άρχισε αμέσως μετά την κρίση του 2001/2002.  

(γ)  Οι οικονομίες της νοτίου Ευρώπης έχουν χάσει εντελώς την ικανότητα τους να ανακάμψουν, παραμένοντας εντός της νομισματικής ένωσης.

(δ)  Η βιομηχανική παραγωγή θα μπορούσε να αυξηθεί, αφού στις περισσότερες από τις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη είναι υψηλότερη σε όγκο σε σχέση με το 1990 – παρά το ότι ένα μεγάλο μέρος των κατασκευαστικών δυνατοτήτων έχει μετακινηθεί από τη Δύση προς τις αναδυόμενες αγορές. Εκτός αυτού, σε χώρες όπως οι Η.Π.Α., το Ισραήλ, η Ελβετία, η Αυστρία και η Γερμανία, η βιομηχανική παραγωγή έχει υπερβεί ακόμη και τα επίπεδα του 2008 – οπότε το πρόβλημα είναι η Ευρωζώνη, η οποία φαίνεται πως νοσεί σοβαρά.

Περαιτέρω, μία πιο προσεκτική ανάλυση των μεγεθών της ευρωπαϊκής βιομηχανίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, κάτι πολύ άσχημο συνέβη μετά το 2000 – αφού πριν από την υιοθέτηση του ευρώ οι τάσεις της βιομηχανικής παραγωγής ήταν περίπου προς την ίδια κατεύθυνση σε όλες τις χώρες.

Ειδικότερα, μετά την κρίση του 2001/2002 η γαλλική και η ιταλική παραγωγή δεν ανέκαμψαν (γράφημα) – ενώ η γερμανική αναπτύχθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό, καταφέρνοντας επίσης να ανακτήσει τα επίπεδα του 2008 μετά την τελευταία κρίση, σε πλήρη αντίθεση με τις δύο άλλες χώρες.

Επεξήγηση γραφήματος: Βιομηχανική παραγωγή στην Ευρωζώνη από το 1990=100. Με κόκκινη γραμμή η γερμανική, με πράσινη η ιταλική και με μπλε η γαλλική. Οι σκιασμένες επιφάνειες αφορούν τις περιόδους κρίσεων (υφέσεων).

.

Από την άλλη πλευρά, υπό ορισμένες προϋποθέσεις βέβαια (ανάλυση), οι χώρες που έχουν το δικό τους εθνικό νόμισμα, διαθέτουν τουλάχιστον έναν μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων: την υποτίμηση. Ειδικότερα, ένα σχετικά ισχυρό νόμισμα ως προς τις εκάστοτε οικονομικές συνθήκες, δεν θα ήταν τότε μόνο πρόβλημα για την Ιταλία, την Πορτογαλία ή την Ελλάδα, εάν είχαν τη δυνατότητα να αντέξουν περισσότερα χρέη – επειδή η εσωτερική κατανάλωση θα μπορούσε να στηρίξει τη βιομηχανική παραγωγή.

Όμως η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα, επίσης η Ισπανία σε κάποιο βαθμό, δεν έχουν τη δυνατότητα να αντέξουν περισσότερα χρέη – οπότε η μοναδική διέξοδος τους θα ήταν η υποτίμηση, όσον αφορά τη διατήρηση ή την αύξηση της βιομηχανικής τους παραγωγής. Μη έχοντας αυτήν την εναλλακτική λύση λοιπόν, κατέρρευσε η βιομηχανική τους παραγωγή – όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί.

Επεξήγηση γραφήματος: Βιομηχανική παραγωγή στη νότια Ευρώπη από το 1990=100. Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία με τα αντίστοιχα χρώματα.

.

Ολοκληρώνοντας, επειδή η βιομηχανική παραγωγή είναι πάρα πολύ σημαντική για την οικονομία μίας χώρας, αφού αυτή κυρίως δημιουργεί σωστές θέσεις εργασίας και καινοτομίες, ενώ η Ευρωζώνη εμποδίζει την ανάπτυξη της στις χώρες του νότου λόγω του διαφορετικού τύπου τους, έχουν περιέλθει σε πολύ δύσκολη θέση.

Με απλά λόγια, οι οικονομίες του νότου δεν είναι χειρότερες από τη γερμανική. Χρειάζονται όμως διαφορετικά εργαλεία για να τα καταφέρουν, ειδικά λόγω των αυξημένων χρεών τους – οπότε, εάν όλες υποχρεωθούν να υιοθετήσουν το γερμανικό τρόπο, χωρίς να διαγραφούν χρέη τους, τότε θα καταστραφεί τόσο το ευρώ, όσο και η ενωμένη Ευρώπη. Φυσικά είναι άλλο θέμα το πρόβλημα του ευρώ και άλλο οι δυνατότητες εξόδου μίας χώρας, χωρίς να προβεί ταυτόχρονα σε διαγραφή χρέους – ειδικά για εκείνα τα κράτη όπως η Ελλάδα, η οποία είναι εγκλωβισμένη στην παγίδα του χρέους.