Η επανάσταση της σιωπηλής πλειοψηφίας

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Στις Αμερικάνικες εκλογές, οι αναλυτές ισχυρίζονται ότι ο πραγματικός νικητής ήταν η σιωπηλή πλειοψηφία γιατί ήταν αυτή που ανέδειξε τον Ντόναλντ Τραμπ και πράγματι φαίνεται ότι αυτή είναι η αλήθεια.Ο όρος «σιωπηλή πλειοψηφία» έγινε δημοφιλής από τον πρόεδρο Νίξον, στον λόγο του στις 3 Νοεμβρίου 1969 στον οποίο ζητούσε την υποστήριξη της σιωπηλής πλειοψηφίας των Αμερικάνων.
Πολλοί απόρησαν με τη δύναμη της σιωπηλής πλειοψηφίας που ανατίναξε στην
κυριολεξία τις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων, παρόλο που κάτι αντίστοιχο είχε γίνει και στο Brexit.

Κάποιοι προσπάθησαν να το αιτιολογήσουν προσδίδοντας στους Αμερικάνους τα ίδια που προσέδωσαν και στους Βρετανούς πολίτες ήτοι ρατσισμό, ξενοφοβία, αμάθεια κτλ. Την ίδια σιωπηλή στάση παρατηρήσαμε και στη χώρα μας με τους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής, οι οποίοι και συλλήβδην χαρακτηρίστηκαν ως φασίστες και ακροδεξιοί. Οι ψηφοφόροι αυτοί εάν και όχι πλειοψηφία όπως στην περίπτωση των Αμερικάνων και Βρετανών, δημιούργησαν μία συμπαγή μάζα ψηφοφόρων η οποία και αυτή δεν εκφράζεται δημόσια με έντονο τρόπο.

Είναι προφανές ότι όλοι όσοι δεν μπορούν να ερμηνεύσουν το φαινόμενο της σιωπηλής πλειοψηφίας, μάλλον δεν έχουν διαβάσει το περίφημο βιβλίο του Jean Baudrillard «Στη σκιά των σιωπηλών πλειοψηφιών» που έγραψε το 1983.

Ο Baudrillard ανέφερε ότι οι μάζες πλέον μετά την ουσιαστική διάλυση των κοινωνικών τάξεων δεν έχουν κάποιον να τους αντιπροσωπεύει. Το καλό αυτού είναι ότι κανείς δεν μπορεί να στραφεί συγκεκριμένα εναντίον τους. Οι μάζες δεν βρίσκουν πλέον νόημα και ούτε ζητούν νόημα, ως εκ τούτου η ισχύς είναι κούφια.

Οι μάζες απορροφούν τα μηνύματα που τους στέλνει η μαζική προπαγάνδα και τα ξαναστέλνουν πίσω. Τους στέλνονται μαζικά μηνύματα αλλά θέλουν ορισμένα και όχι όλα και σίγουρα προτιμούν το θέαμα από ότι το νόημα. Το τελευταίο το είδαμε και στην επικοινωνιακή και εκρηκτική συμπεριφοριστικά στάση του Ντόναλντ Τραμπ που μόνο τυχαία δεν ήταν.

Οι μάζες με το να αποσύρονται στην ιδιωτική τους περίκλειστη σφαίρα και να μην εκφράζουν άποψη αντιδρούν δυναμικά στην πολιτική χειραγώγηση και περιφρονούν τους πολιτικούς.

Οτιδήποτε παλαιότερα καλούνταν μικροαστικό όπως η αποχή από την πολιτική και η ρουτίνα της καθημερινής ζωής γίνεται πλέον η νόρμα. Η ρουτίνα, η αδράνεια και η πολιτική αποχή παλαιότερα χαρακτήριζαν τον φασισμό ωστόσο στις ημέρες μας αποτελεί μία διαδικασία εν δυνάμει επαναστατική. 

Αυτή η μετωπική αντίσταση στο σύστημα προέρχεται από παραδοσιακές κυρίως ομάδες ανθρώπων που θέλουν να διατηρήσουν την κουλτούρα τους και τις παραδοσιακές δομές της κοινωνίας τους σε αντίθεση με την ομογενοποίηση που προάγεται από το υπάρχον σύστημα, κατ'άλλους καθεστώς. Το στοιχείο αυτό το παρατηρήσαμε τόσο στη Βρετανική όσο και στην Αμερικανική κοινωνία και αποτελεί στοιχείο μίας διαδικασίας κατάρρευσης η οποία, σύμφωνα με τον Baudrillard, δεν πρόκειται να σταματήσει αλλά θα είναι είτε βίαιη είτε ομαλή σε αργή κίνηση, πάντως σίγουρα κατάρρευση. Τα αντιπαγκοσμιοποιητικά κινήματα, η οικολογία κτλ. αποτελούν στοιχεία της ομαλής και όχι βίαιης κατάρρευσης του επικρατούντος συστήματος.

Ο Baudrillard όμως τονίζει ότι η ομαλή κατάρρευση θα είναι σύντομη και ότι πουθενά δεν υπήρξε μία ισορροπημένη μετάβαση από τα συστήματα κατάρρευσης στα συστήματα έκρηξης  αλλά κάθε στοιχείο στο δρόμο της κατάρρευσης μπορεί να είναι βίαιο και καταστροφικό.

Είναι προφανές πλέον ότι οδηγούμαστε σε σημαντικές, τεκτονικού τύπου, αλλαγές στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Εάν μη τι άλλο, ζούμε σε μία άκρως ενδιαφέρουσα εποχή.