Και το όνομα του 2016…

Νικόλαος Α. Μπινιάρης 

Ο σουρεαλισμός ορίζεται ως «οι αρχές, τα ιδεώδη, η πρακτική για να παραγάγεις φανταστικές ή ανακόλουθες εικόνες ή αποτελέσματα στην τέχνη, στη λογοτεχνία, στον κινηματογράφο, στο θέατρο, με αφύσικες ή παράλογες αντιπαραθέσεις και συνδυασμούς». Το λεξικό Merriam-Webster περιέγραψε το έτος 2016 ως σουρεαλιστικό. Ανάλογα με τον ορισμό της λέξης, τα γεγονότα το 2016 ήταν σουρεαλιστικά

με την έννοια ότι ήταν αφύσικοι, παράλογοι συνδυασμοί, και είχαν ανακόλουθα αποτελέσματα από τους αρχικούς σχεδιασμούς ή καταστάσεις.

Το 2016 άρχισε με την υπογραφή μιας συμφωνίας των ΗΠΑ με το Ιράν και τελειώνει (μπορεί ακόμη να υπάρξει ένα σουρεαλιστικό τέλος) με την αποχή των ΗΠΑ στην ψηφοφορία του ΟΗΕ για την καταδίκη του Ισραήλ όσον αφορά τον εποικισμό στη Δυτική Οχθη και στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Με λίγα λόγια, οι ΗΠΑ άρχισαν και τελείωσαν το έτος με πράξεις που κανείς δεν θα πίστευε πως θα έκαναν, αφού ήταν αντίθετες με τα συμφέροντα του Ισραήλ.

Αρχίζοντας από το τέλος του 2014, η Σαουδική Αραβία άρχισε να αυξάνει την παραγωγή της σε πετρέλαιο θέλοντας να ρίξει τις τιμές και ταυτόχρονα να σταματήσει την ανάπτυξη του σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου από τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Τα έβαλε, δηλαδή, για καθαρά οικονομικούς λόγους, με τις ΗΠΑ, τη χώρα η οποία την προστατεύει από την εποχή του Ρούζβελτ.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, συμμάχησε με τη Ρωσία για να ανεβάζει τις τιμές κόβοντας την παραγωγή, μια και ο προϋπολογισμός της έγινε σοβαρά ελλειμματικός. Οι πόλεμοι στην Υεμένη και στη Συρία, καθώς και οι τεράστιες επιχορηγήσεις στους Σαουδάραβες, για να μην κάνουν τίποτα, έφεραν για πρώτη φορά σε δύσκολη θέση το οικονομικά πανίσχυρο κέντρο του Ισλάμ. Και βέβαια ο σουρεαλισμός του 2016 γίνεται πραγματικότητα δίχως προηγούμενο με το δημοψήφισμα για το Brexit, και την εκλογή του Τραμπ στην αμερικανική προεδρία. Το πρώτο έγινε για να ξεπεράσει ο τότε πρωθυπουργός Κάμερον τις εσωτερικές αντιθέσεις στο κόμμα του, πιστεύοντας πως το δημοψήφισμα θα ήταν θετικό.

Αποδείχθηκε το αντίθετο, ο Κάμερον παραιτήθηκε και η Μ. Βρετανία και η Ε.Ε. βρίσκονται σε μια αναταραχή, θεσμική και οικονομική, η οποία δεν θα εξομαλυνθεί παρά έπειτα από αρκετά χρόνια και εάν τελικά το δημοψήφισμα δεν ακυρωθεί για συνταγματικούς λόγους.

Το δεύτερο σουρεαλιστικό αποτέλεσμα, το οποίο κάπως πλησιάζει το σουρεαλιστικό μανιφέστο του Αντρέ Μπρετόν μοιάζει με πολιτική επανάσταση. Ανέτρεψε όχι μόνον τις προβλέψεις, αλλά και τη σχέση πολιτικής και εκλογικού σώματος. Το Δημοκρατικό Κόμμα έχασε τις εκλογές παρ' όλη την πρωτοφανή υποστήριξη από τον πρόεδρο Ομπάμα, από το Χόλιγουντ, όπως και από τους ακαδημαϊκούς κύκλους. Οι αποκαλούμενοι «ελεεινοί» κέρδισαν τις εκλογές για έναν μη πολιτικό με χαοτικές και αντιφατικές εξαγγελίες και μια προσωπικότητα που μόνο σεβασμό και σοβαρότητα δεν αποπνέει.

Και όμως και οι δύο πολιτικές ανατροπές έγιναν, και μαζί τους και η τρίτη, στην Ιταλία, όπου και εκεί ο πρωθυπουργός, ο οποίος ζήτησε το δημοψήφισμα, έχασε και παραιτήθηκε. Στον χρόνο που πέρασε το σήμα κατατεθέν του σουρεαλισμού είναι ο Ερντογάν και ο Πούτιν (για κάποιους αυτό λέγεται πολιτικός ρεαλισμός). Βρέθηκαν τον Νοέμβριο του 2015 στα πρόθυρα πολέμου και τώρα είναι φιλαράκια και σύμμαχοι στο χάος της Συρίας. Ο Ερντογάν εγκατέλειψε τους αντιστασιακούς φίλους του ώστε ο Ασαντ να καταλάβει το Χαλέπι με τη βοήθεια των βομβαρδιστικών της Ρωσίας.

Την ίδια στιγμή, το ISIS σκοτώνει Τούρκους και βάζει βόμβες στην Τουρκία, αφού επί χρόνια έπαιρνε βοήθεια από την Τουρκία. Ταυτόχρονα με τη νεοαποκτηθείσα ρωσική φιλία, η Τουρκία περιμένει τον Τραμπ να τη βοηθήσει στον πόλεμο κατά του ISIS και προσπαθεί να πετύχει μια τριπλή συμμαχία για να αποτρέψει τη δημιουργία κουρδικού κράτους. Η Τουρκία και το Ισραήλ ως ουρές κουνάνε τον σκύλο που λέγεται ΗΠΑ με ένα τρόπο σχεδόν πέραν του σουρεαλιστικού, της αναίδειας και του θράσους (ο Ερντογάν δήλωσε στις 27/12 πως οι ΗΠΑ συντηρούν τρομοκρατικές οργανώσεις και το Ισραήλ κήρυξε πόλεμο κατά του Ομπάμα). Γι’ αυτό η περιοχή μας θα είναι, για χρόνια ακόμη, πέραν του σφαγείου αθώων και η επιτομή του σουρεαλισμού στις διεθνείς σχέσεις.

Η Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, μπαίνει στον δέκατο χρόνο ύφεσης διαπραγματευόμενη, όχι με τους δανειστές, αλλά με τον εαυτό της. Είναι μια διαπραγμάτευση δίχως αρχή και γι' αυτό και δίχως τέλος, με ακαθόριστους ακόμα στόχους και μέσα για να επανέλθει μια κάποια ισορροπία στην πραγματική ζωή και όχι στη γεμάτη πόνο και αγωνία σουρεαλιστική ζωή την οποίαν προσπαθούμε να ζήσουμε από μέρα σε μέρα, δίχως συνέπεια λόγων και έργων.

Ζούμε ακούγοντας υποσχέσεις και εξαγγελίες για θεωρητικές κατασκευές από τις φιλοδοξίες ανθρώπων με νεφελώδη σκέψη και έλλειμμα αξιοπιστίας. Δίχως σχέδιο και δίχως τα μέσα για τον σκοπό μας δεν δημιουργούμε λογοτεχνία ή κινηματογράφο ή ζωγραφική. Παίρνουμε συνεχώς αποστάσεις από την πραγματική δημιουργία όχι για την «απελευθέρωση του ανθρώπου», αλλά προσπαθώντας να συντάξουμε έναν παρηγορητικό λόγο δίχως πνευματικό ή και πραγματιστικό περιεχόμενο.

Μια σκιά που συνδιαλέγεται με τον εαυτό της στο Σπήλαιο, την πρώτη, θα μπορούσε να πει κανείς, σουρεαλιστική περιγραφή, της ανθρώπινης κατάστασης. Ενας σουρεαλισμός, που όμως θρέφει τη φαντασία μας για 25 αιώνες.

Πηγή: https://goo.gl/o7BMKn