Μίκης Θεοδωράκης : Γιατί ξαναλέμε «όχι» στο Σχέδιο Ανάν

Στα πλαίσια της επαπειλούμενης εφαρμογής ενός και χειρότερου σχεδίου Ανάν στην Κύπρο, επαναφέρουμε το προφητικό κείμενο του Μίκη  Θεοδωράκη στις 2.5.2004

Με δήλωσή μου πριν από δέκα μέρες κάλεσα τους Κύπριους πολίτες να απαντήσουν με ένα βροντερό «όχι» στα τελεσίγραφα του Τζορτζ Μπους και του Κόλιν Πάουελ. Σήμερα, αποφάσισα να ξαναμιλήσω για τη σημασία αυτού του «όχι», αλλά και να επισημάνω ορισμένα στοιχεία του Σχεδίου Ανάν, που επιχειρήθηκε και θα επιχειρηθεί ξανά να περάσει. Αφορμή η έκδοση του βιβλίου «Η Αρπαγή της Κύπρου» (εκδ. Λιβάνη) του δημοσιογράφου Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου. Ενός βιβλίου που με

συγκλόνισε και που πρέπει να διαβάσουν όλοι οι Ελληνες.

Πριν από μία εβδομάδα, οι Ελληνοκύπριοι είπαν το μεγάλο «όχι» τους, απορρίπτοντας, με το συντριπτικό ποσοστό του 76%, το Σχέδιο Ανάν. Οι απλοί Κύπριοι πολίτες βρήκαν το θάρρος να αγνοήσουν αμερικανικά τελεσίγραφα και πιέσεις. Αρνήθηκαν να υποκύψουν σε πολιτικούς ηγέτες και μέσα ενημέρωσης (ή αποβλάκωσης;), στο νέο «αμερικανικό κόμμα», που προσπάθησε να κάνει τον δικό του φόβο και τη δική του υποτέλεια, φόβο και υποτέλεια Κυπρίων και Ελλαδιτών. Με την ψήφο τους διαφύλαξαν το ανεξάρτητο και δημοκρατικό κράτος τους, το κράτος των Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου, την Κυπριακή Δημοκρατία.

Ακόμη το υπερασπίζονται.Αν οι δυνάμεις (όχι βέβαια οι πολίτες) που υποστήριξαν το «ναι» ήταν καλόπιστες θα έπρεπε, μετά το αποτέλεσμα, να καθήσουν να σκεφτούν τι πήγε λάθος στη δική τους πολιτική, πώς έφτασαν να υπερασπίζονται με φανατισμό ένα σχέδιο που απορρίπτει μια τόσο συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Αντί γι’ αυτό, από τη στιγμή που ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα, βλέπουμε να παρελαύνουν από τις τηλεοράσεις σαν να μη συνέβη τίποτα, εξηγώντας μας ότι δεν είναι αυτοί που στραβά αρμενίζουν, αλλά ο γιαλός που είναι στραβός. 

Ορισμένοι έφτασαν να συμπαραταχθούν ανοιχτά με την επιδίωξη της Ουάσιγκτον να ανατραπεί ο προέδρος Παπαδόπουλος. Ηγέτες πολιτικών κομμάτων στην Κύπρο και ευρωβουλευτές από την Ελλάδα πρωταγωνίστησαν στην άσκηση πιέσεων επί της Λευκωσίας σε διεθνή forum. Κατηγορούν τον κυπριακό λαό ότι δεν θέλει λύση, ή ότι «παρασύρθηκε», κατά την άσκηση του ύψιστου δημοκρατικού του δικαιώματος. Και σε μια επίδειξη εθνικής ανευθυνότητας, για να μη πούμε τίποτα βαρύτερο, υπονομεύουν την αλληλεγγύη των Ελλήνων της Ελλάδας και των Ελλήνων της Κύπρου, αλληλεγγύη που, όταν κλονίστηκε στην ιστορία μας, το αποτέλεσμα δεν ήταν άλλο από αιματηρές τραγωδίες.

Πριν από το δημοψήφισμα έλεγαν ότι πρέπει να στηρίξουν την όποια απόφαση του κυρίαρχου κυπριακού λαού. Μετά το δημοψήφισμα τη στηρίζουν όπως το σκοινί τον κρεμασμένο! Αντί να πουν στους φίλους τους, Μπους, Μπλερ, Σολάνα και Φερχόιγκεν, να σεβαστούν τη λαϊκή ετυμηγορία, προσφέρουν, με έργα και με λόγια, άφθονα τα δήθεν «επιχειρήματα» στους εχθρούς της Κύπρου, σε αυτούς που θέλουν να παρουσιάσουν όχι τον τουρκικό στρατό εισβολής και κατοχής, όχι το απαράδεκτο Σχέδιο Ανάν και τις μεθοδεύσεις των Αγγλοαμερικανών, αλλά την πλειοψηφία των Κυπρίων που το αρνήθηκαν, ως υπεύθυνους γιατί «δεν λύθηκε» το Κυπριακό! 

Σε μια απίστευτη διαστροφή της πραγματικότητας, υποστηρίζουν ότι ο Κύπριος πολίτης που είπε «όχι» στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, το έκανε δήθεν γιατί δεν θέλει να δει την πατρίδα του λεύτερη και ενωμένη, γιατί δεν θέλει να ξαναδεί λεύτερη την Αμμόχωστο, την Κερύνεια και τη Μόρφου! Ξεχνάνε ότι ακόμη και οι πρόσφυγες από την Αμμόχωστο, οι πιο σίγουροι ότι θα έπαιρναν άμεσα τις περιουσίες τους πίσω, ψήφισαν κι αυτοί «όχι».

Τι προβλέπει το Σχέδιο Ανάν;

Το ερώτημα στο δημοψήφισμα δεν ήταν «θέλετε ή όχι λύση του Κυπριακού», αλλά «θέλετε ή όχι το Σχέδιο Ανάν». Τι όμως προβλέπει αυτό το σχέδιο; Είναι άραγε μια κάποια λύση, έστω άδικη, έστω οδυνηρή, έστω ετεροβαρής; Το δικό μου συμπέρασμα από τη μελέτη του σχεδίου (και αυτή είναι και η συμβολή του βιβλίου του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου), είναι ακριβώς αυτό: το σχέδιο όχι μόνο επιβάλλει μια απαράδεκτη λύση, αλλά και είναι μια πολύ επικίνδυνη συνταγή, που κινδυνεύει να εμπλέξει πολύ άσχημα Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, Ελλάδα και Τουρκία. Δεν είναι άλλωστε καθόλου συμπτωματικό ότι το Σχέδιο Ανάν προωθείται κυρίως από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, τις δύο δυνάμεις που έχουν προκαλέσει το τωρινό ματοκύλισμα στη Μέση Ανατολή, αφού προηγουμένως με τις παρεμβάσεις τους οδήγησαν στην αστάθεια και την τραγωδία τους λαούς των Βαλκανίων.

Να μερικές από τις πρωτοφανείς, πρωτάκουστες στη διεθνή πρακτική και αντίθετες με όλο τον σύγχρονο πολιτικό πολιτισμό, τον Διαφωτισμό, την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ διατάξεις του:

-Η πλειοψηφία γίνεται μειοψηφία

Με τι θα ασχολείται το νέο κράτος για πολλά χρόνια; Με τις σχέσεις ασφαλώς των δύο κοινοτήτων του. Ποιος θα παίρνει τις σχετικές αποφάσεις; Την κυπριακή ιθαγένεια θα την αποδίδει το Συμβούλιο Ιθαγένειας όπου μειοψηφούν οι Ελληνοκύπριοι, αν και πλειοψηφία του πληθυσμού. Την άδεια διαμονής Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων στην Κύπρο θα τη δίνει το Συμβούλιο Αλλοδαπών (μειοψηφία οι Ελληνοκύπριοι). Τα σύνορα των δύο κρατών θα τα οροθετήσει η Επιτροπή Συνόρων (μειοψηφία οι Ελληνοκύπριοι). Με την επιστροφή των προσφύγων θα ασχολείται το Συμβούλιο Μετεγκατάστασης (ένας Ελληνοκύπριος στα πέντε μέλη τoυ). Τα ζητήματα περιουσιακών διεκδικήσεων και αποζημιώσεων θα απασχολούν το Συμβούλιο Περιουσιών (μειοψηφία οι Ελληνοκύπριοι).

Ποιος θα καθορίζει τη νομισματική πολιτική του νέου «κράτους»; Η Κεντρική Τράπεζα, στη διοίκηση της οποίας θα είναι μειοψηφία οι Ελληνοκύπριοι.

Ποιος θα κρίνει σε τελευταίο βαθμό όλες τις αποφάσεις όλων των οργάνων του νέου κράτους; Το Ανώτατο Δικαστήριο όπου οι Ελληνοκύπριοι δικαστές θα είναι μειοψηφία.

Σε όλα αυτά τα όργανα, που θα παίρνουν τις κρίσιμες αποφάσεις, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εκπροσωπούνται με ίσο αριθμό μελών. Σε περίπτωση διαφωνίας, την απόφαση θα παίρνουν ξένοι που διορίζει ο Ανάν. Και όπως όλοι ξέρουμε Κόφι Ανάν δεν είναι καν Συμβούλιο Ασφαλείας, είναι ο άνθρωπος που η Ουάσιγκτον επέβαλε επικεφαλής του ΟΗΕ. Με άλλα λόγια, το Σχέδιο Ανάν δεν λύνει κανένα από τα μεγάλα προβλήματα στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων. Τα παραπέμπει όλα στη διαιτησία Ουάσιγκτον και Λονδίνου, στις δύο δυνάμεις δηλαδή που δημιούργησαν το πρόβλημα και την αμεροληψία των οποίων βλέπουμε ανάγλυφη αυτές τις μέρες.Υπάρχει έντιμος και ταυτόχρονα ευφυής άνθρωπος που να ονομάσει ένα τέτοιο κράτος «Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία»

-Το κράτος διοικείται από (ξένους) δικαστές

Η Κύπρος γίνεται το πρώτο «κράτος» στον κόσμο που θα διοικείται από ένα Ανώτατο Δικαστήριο με αρμοδιότητα να αντικαθιστά Βουλή και Κυβέρνηση, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Συντάγματος. Θα μπορεί π.χ. να ψηφίζει προϋπολογισμό, να ψηφίζει στην Ε.Ε. ή να διορίζει πρεσβευτές. Θα έχει επίσης το δικαίωμα να απαγορεύει σε Κύπριους πολίτες τη διαμονή σε ένα από τα δύο «συνιστώντα κράτη» της χώρας τους! Στη σύνθεσή του θα μειοψηφούν οι Ελληνοκύπριοι και τα μέλη του θα εκλέγουν κατά πάσα πιθανότητα τους διαδόχους τους!

-Τι λένε οι συνταγματολόγοι;

Το Σχέδιο Ανάν είναι «συνταγματικό τερατούργημα» και «έρχεται σε πλήρη αντίθεση προς τις θεμελιώδεις αρχές του σεβασμού της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της δημοκρατίας», υποστηρίζει ο πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Συνταγματολόγων και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Ενωσης Συνταγματικού Δικαίου Κώστας Μαυριάς και ο διευθυντής του Ινστιτούτου Συνταγματικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Κασιμάτης (ανακοίνωση, 23.4.04). «Κείμενο παράφρονος» που «καμμιά ομοσπονδία δεν θα μπορούσε να συζητήσει», το χαρακτήρισε ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Δημήτρης Τσάτσος (κυπριακός τύπος, 21.3.04). «Τέρας», που «μπορεί να το ξετινάξει κανείς σε δύο λεπτά από πλευράς δικαίου» το χαρακτήρισε ο συνταγματολόγος Βαγγέλης Βενιζέλος (Antenna, 29.3.04)! Τα ίδια υποστήριξαν κορυφαίοι Γερμανοί συνταγματολόγοι και ο Λουκάς Λουκαΐδης, δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

-Ομοσπονδία ή συνομοσπονδία το νέο κράτος;

Ούτε ομοσπονδία, ούτε συνομοσπονδία, ούτε καν κράτος. Σε ποιο άλλο κράτος δεν υπάρχει «ιεραρχία» ομοσπονδιακών και ομοσπόνδων νόμων, όπως ρητά προβλέπει το Σχέδιο Ανάν;

-Στην Κύπρο απαγορεύεται η αυτοάμυνα και ο ευρωστρατός…

Η Κύπρος του Ανάν γίνεται το πρώτο κράτος του ΟΗΕ που του απαγορεύεται μονίμως να έχει στρατό. Τέτοιο μέτρο δεν ίσχυσε ούτε για τη Γερμανία και την Ιαπωνία μετά τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ούτε για το Ιράκ του Σαντάμ. Η Κύπρος αποκλείεται επίσης από οποιαδήποτε τωρινή ή μελλοντική δραστηριότητα του ευρωστρατού, χωρίς τη συγκατάθεση της Αγκυρας.

-…Αλλά σταθμεύουν ένα σωρό ξένοι στρατοί στο έδαφός της

Ενώ η Κύπρος αφοπλίζεται και ο ευρωστρατός απαγορεύεται, προβλέπεται όμως η διαιώνιση της παρουσίας τουρκικών και βρετανικών δυνάμεων στο έδαφός της, με διευρυμένα μάλιστα δικαιώματα στρατιωτικής επέμβασης. Αν η Τουρκία και η Βρετανία αποκλείουν τη χρήση των δικαιωμάτων επέμβασης, γιατί επιμένουν στη διατήρησή τους;

-Μια νέα και χειρότερη Ζυρίχη

Αυτές οι ρυθμίσεις ασφαλείας ακολουθούν τη φιλοσοφία και είναι ακόμη χειρότερες από αυτές που προέβλεψαν οι συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου. Αλλά τις πρόνοιες της Ζυρίχης και του Λονδίνου τις έχουμε δοκιμάσει. Αυτές επέτρεψαν και διευκόλυναν αιματηρές διακοινοτικές ταραχές, πραξικόπημα, εισβολή και διχοτόμηση. Θέλουμε να ξαναρχίσουμε το έργο από την αρχή;

-Ενα κράτος χωρίς μηχανισμούς επιβολής της συμφωνίας

Ακόμη και αυτό το απαράδεκτο κατά τα άλλα Σχέδιο Ανάν δεν προβλέπει κανένα αποτελεσματικό μέσο τήρησής του. Η επιστροφή των εδαφών και των προσφύγων, η τήρηση των νόμων και των διεθνών συνθηκών, επαφίεται στη φιλοτιμία του τουρκικού στρατού, της τουρκικής αστυνομίας και των κυβερνήσεων ΗΠΑ και Βρετανίας! Στο υποτιθέμενο αυτό κοινό «κράτος» θα υπάρχουν σύνορα και δύο αστυνομίες, μία ελληνική και μία τουρκική. Θα υπάρχει δύναμη του ΟΗΕ (που ξέρουμε από τη Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, την Παλαιστίνη, την ίδια την Κύπρο, και αναρίθμητα άλλα παραδείγματα πόσο «αποτελεσματικός» είναι), που δεν θα έχει όμως εντολή επιβολής της τήρησης των συμφωνηθέντων, αλλά μόνο παρακολούθησής τους.

Από πού προέκυψε το τέρας;

Ο Κόφι Ανάν δεν θα εμφάνιζε ποτέ αυτό το ανοσιούργημα, αν δεν βρίσκονταν στην Ελλάδα και στην Κύπρο πολιτικοί που -στης Ουάσιγκτον τα ρήματα πειθόμενοι- θα του επέτρεπαν να το κάνει. Αφήνω σε άλλους την προσπάθεια να ερμηνεύσουν τι εννοούσε ο Φερχόιγκεν όταν έλεγε ότι το 1999 άλλα του υποσχέθηκαν οι τότε ηγέτες της Ελλάδας και της Κύπρου. Ας απαντήσουν εκείνοι. Θυμίζω ότι τον Ιανουάριο του 2000, ο σύμβουλος του Ελληνα πρωθυπουργού Γιώργος Πανταγιάς, πριν καν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις Ντενκτάς – Κληρίδη που κατέληξαν στην εμφάνιση του Σχεδίου Ανάν, με άρθρο του υποστήριξε ότι το νομικό καθεστώς της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει δευτερεύουσα σημασία, θέση που στέρησε τη διαπραγμάτευση από τη σημασία της και αντί να οδηγήσει σε κάποιο «συμβιβασμό», οδήγησε τελικά σε πλήρη συνθηκολόγηση, σε παράδοση την ελληνική πλευρά στις διαπραγματεύσεις. Ο Γλαύκος Κληρίδης επέμενε μέχρι τότε ότι οι διαπραγματεύσεις πρέπει να διεξαχθούν εντός των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, δέχτηκε όμως μετά να συζητήσει με τη διαδικασία «όλα στο τραπέζι».

Κληρίδης, Σημίτης και Παπανδρέου έπεισαν, με τη στάση τους και τις δηλώσεις τους, ότι ήταν έτοιμοι να δεχτούν τα πάντα, με αποτέλεσμα Ουάσιγκτον, Λονδίνο και Βρυξέλλες να λένε στους διαδόχους τους ότι πρέπει να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους! Η Ουάσιγκτον, σε συνεργασία με την κυβέρνηση Σημίτη-Παπανδρέου πίεσε για την αποδοχή της συμφωνίας της Νέας Υόρκης (της υποχρεωτικής επιδιαιτησίας Ανάν), ώστε να δυσκολέψει ακόμη και την επόμενη κυβέρνηση της Αθήνας και τον κ. Παπαδόπουλο να πουν ενδεχομένως όχι. Κι αφού τα έκαναν όλα αυτά, ζήτησαν από τον κυπριακό (και τον ελληνικό) λαό να συγκατατεθεί στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, υποκύπτοντας στις πιέσεις που οι ίδιοι συνέβαλαν για να ασκούνται, ώστε να μη στενοχωρηθούν Ουάσιγκτον, Λονδίνο και Φερχόιγκεν. Ευτυχώς, οι πολίτες της Κύπρου (αλλά και της Ελλάδας) αποδείχτηκε τελικά ότι έχουν και μυαλό και ψυχή.

Για μια πραγματική συμφιλίωση

Ολη μου τη ζωή εργάστηκα για την αυθεντική, πραγματική και ειλικρινή συμφιλίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, του ελληνικού και του τουρκικού λαού. Καταδίκασα αποφασιστικά τους δικούς μας «παλληκαράδες», που κάνουν τον έξυπνο όταν βρεθούν σε θέση δύναμης και τρέχουν μετά να προσκυνήσουν τους ισχυρούς της Γης, ακόμα κι όταν δεν τους το ζητάνε.

Μια τέτοια συμφιλίωση μπορεί να γίνει όμως μόνο στη βάση της ειλικρίνειας και της δικαιοσύνης. Δεν μπορεί να γίνει διαλύοντας την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι Ελληνοκύπριοι έχουν κι αυτοί το δικό τους μερτικό της ευθύνης για όσα έγιναν στο παρελθόν και πρέπει να είναι πολύ γενναιόδωροι στους συμπολίτες τους. Αλλά δεν πρέπει να είναι καθόλου γενναιόδωροι στην Ουάσιγκτον, στο Λονδίνο, στους στρατηγούς της Αγκυρας, σε αυτούς δηλαδή που προσπαθούν να περάσουν μια λύση που δεν είναι λύση, αλλά η συνταγή για τη διαιώνιση της έχθρας και της σύγκρουσης Ελλήνων και Τούρκων, του μέσου δηλαδή που χρησιμοποιεί η αμερικανική «νέα Ρώμη» για να ελέγξει Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία, όπως τόσες και τόσες φορές έπραξε στο παρελθόν.

Το «όχι» των Ελληνοκυπρίων στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και το «ναι» των Τουρκοκυπρίων, ναι στη δημοκρατία και την Ευρώπη (γιατί έτσι πρέπει να ερμηνευθεί) δημιουργούν, σε συνδυασμό με την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. μια νέα κατάσταση, μια νέα, μοναδική ιστορική ευκαιρία. Καλώ Ελληνες και Τούρκους της Κύπρου, που ξέρουν καλά πόσο έχω ενδιαφερθεί για την τύχη τους και την προκοπή τους, να γυρίσουν την πλάτη τους στο πλαίσιο Ανάν, να συντρίψουν στην πράξη τις πράσινες γραμμές. Οι ίδιοι πρέπει να το κάνουν αυτό, όχι να εμπιστευθούν ξανά διαδικασίες διεθνούς διαιτησίας που γέννησαν τέρας και θα το ξαναγεννήσουν αν τους το ξαναεπιτρέψουμε. Οι ίδιοι, αυτοί που θα ζήσουν στο κοινό τους κράτος, πρέπει να βρουν τη λύση, όχι να εμπιστευθούν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Φόρεϊν Οφις, τους Ανάν, ντε Σότο, Σολάνα και τους ομοίους τους.

Οι υπόλοιποι να σεβαστούμε και το «όχι» των Ελληνοκυπρίων και το «ναι» των Τουρκοκυπρίων – να τους αφήσουμε απερίσπαστους να βρουν οι ίδιοι μια λύση που θα επιτρέψει σε όλους τους πολίτες της Κύπρου να νιώσουν ελεύθεροι και να ευημερήσουν στην κοινή δημοκρατική πατρίδα που τους οφείλει η Ιστορία και η Ευρώπη.