Του Θεόδωρου Κατσανέβα
Στις 19 Ιανουαρίου του 1920 η Δημοκρατία της Αρμενίας αναγνωρίστηκε ντε φάκτο από τη Διεθνή Διάσκεψη της Ειρήνης. Είχε προηγηθεί η υπογραφή συμφώνου ανάμεσα σε εκπροσώπους της Ελλάδας και της Αρμενίας στις αρχές Ιανουαρίου του ίδιου χρόνου, για τη δημιουργία Ομόσπονδου Αρμενοελληνικού Κράτους που επικυρώθηκε από τη συνθήκη των Σεβρών της 10 Αυγούστου του 1920. Πρωταγωνιστής σ΄ όλη αυτή την εξέλιξη υπήρξε ο εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος είχε δηλώσει ότι "στις φλέβες του τρέχει και αρμενικό αίμα". Προφανώς αυτός ο μεγάλος άνδρας, ο σκαπανέας της ελληνοαρμενικής φιλίας, αναφερόταν έμμεσα στις μετοικεσίες Αρμενίων εποίκων που είχαν μεταφερθεί στην Κρήτη από τον αρμένικης καταγωγής Βυζαντινό αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά.
Το ανεξάρτητο Αρμενοελληνικό κράτος, ακολούθησε τη μοίρα της ελληνικής μικρασιατικής καταστροφής που συντελέστηκε υπό τις ευλογίες των δυτικών μεγάλων δυνάμεων, τη σοβιετοποίηση της Αρμενίας και το σύμφωνο αλληλοϋποστήριξης του Κεμάλ Ατατούρκ με τον Λένιν. ΄Ήταν ο τραγικός επίλογος ενός κορυφαίου κεφαλαίου, στη μεγάλη κοινή ιστορική πορεία των Ελλήνων και των Αρμενίων.
Οι δεσμοί των Ελλήνων με τους Αρμένιους μπορούν να αναζητηθούν βαθιά στο πέρασμα της ιστορίας. Ο Στράβων υποστηρίζει ότι οι πρωτοΑρμένιοι του λεγόμενου Hayastan έχουν για αρχική κοιτίδα τους την ελληνική χερσόνησο. Ο Ηρόδοτος τους συνδέει με τα θράκο-φρυγικά φύλλα που έφτασαν αργότερα στη χώρα που αργότερα ονομάστηκε Ουραρτού (Αραράτ). Στην περιοχή αυτή, συμβίωσαν οι Αρμένιοι, οι Μήδες, οι Πέρσες, οι Ασσύριο-Χαλδαίοι και άλλοι νομαδικοί κυρίως λαοί. Μέσα από εθνογενετικές διαδικασίες εκείνης της περιόδου, δημιουργήθηκε αργότερα ο αρμένικος λαός ο οποίος απέκτησε στα 405 π.χ., από τον Άγιο Μεσρόπ Μαστότς, το αλφάβητό του.
Οι έντονες ελληνογενείς επιδράσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην ευρύτερη αυτή περιοχή αφήνουν βαθιά τα αποτυπώματα τους. Ιδιαίτερα αυτό παρατηρείται στην εποχή περίοδο της βασιλείας του Τιγράνη του Β΄ ο οποίος δημιούργησε τη μεγάλη Αρμενία το 99-55 π.Χ.
Στην περίοδο του Βυζαντίου, οι Έλληνες και οι Αρμένιοι συμβίωσαν και συγκυβέρνησαν το ορθόδοξο μεγάλο κράτος της Ανατολής. Παράλληλους δρόμους με την ελληνική ορθόδοξη εκκλησία ακολούθησε και η αρμένικη ορθοδοξία που είναι και η πρώτη ορθόδοξη εκκλησία που αναγνωρίστηκε επίσημα.
Οι δεσμοί των δυο λαών σφυρηλατήθηκαν πιο έντονα στην περίοδο της υποταγής τους στον τουρκικό ζυγό που σφραγίστηκε από δύο μεγάλες καταστροφές : την ήττα του Ματζικέρτ (1071) και την άλωση της Κων/πολης (1453). Συνδέθηκαν με τις ευρύτερες πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, εθνικές και θρησκευτικές εξελίξεις της περιοχής. Αρμένιοι και Έλληνες, μοιράστηκαν την ίδια μοίρα, έζησαν επί αιώνες σε κοινές εστίες, αντάλλαξαν εμπειρίες και πολιτιστικές ταυτότητες, δέθηκαν με χίλιους δύο τρόπους.
Πάνω από όλα, οι δύο λαοί υπήρξαν θύματα του ίδιου θύτη. Στις πρώτες αρμενικές σφαγές της δεκαετίας του 1890, στην αρμενική γενοκτονία του 1915 και στη γενοκτονία των Ποντίων της ίδιας περιόδου, οι δύο λαοί σφαγιάστηκαν απ΄ το ίδιο λεπίδι της τουρκικής θηριωδίας και βρέθηκαν αντιμέτωποι με την ίδια τραγική μοίρα.
Στα τέλη της αιματηρής δεκαετίας του 1910, δημιουργήθηκαν κοινές αρμενοελληνικές αντάρτικες ομάδες, ενώ η αρμένικη λεγεώνα του στρατηγού Τορκόμ, αγωνίστηκε στο πλάι του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στη Μικρά Ασία.
Εκατό χιλιάδες Αρμένιοι ακολούθησαν τους Έλληνες με τη βίαια έξοδό τους στον επίλογο του ελληνοαρμενικού δράματος της Μικράς Ασίας. Και σήμερα, πάνω από 40.000 Αρμένιοι συμβιώνουν αρμονικά ως Έλληνες πολίτες σε διάφορες περιοχές όπως η Αθήνα, η Θεσσ/νίκη, η Αλεξανδρούπολη, Σέρρες, Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή, Καλαμάτα, Λάρισα, Αργος, Κόρινθος, Μέγαρα, Λαύριο, Κέρκυρα, Χίο, Μυτιλήνη, Σάμος, Κρήτη. Οχτώ χιλιάδες Έλληνες ζουν σήμερα στην ανεξάρτητη Αρμενία, σύμφωνα με τη στατιστική έρευνα του 1979, αν και ο αριθμός αυτός θα πρέπει να έχει μειωθεί από τις μετέπειτα μετακινήσεις του πληθυσμού κυρίως προς την Ελλάδα.
Η κοινή ελληνοαρμενική διαδρομή, στα μέσα της δεκαετίας του 1910 βάφτηκε από το αίμα 1,850 εκ. ψυχών. Ενάμισι εκατομμυρίων Αρμενίων και 350.000 Ελλήνων-Ποντίων.
Τα θύματα αυτής της θηριωδίας είχαν υποπέσει σ΄ ένα πρωτόγνωρο έγκλημα : Ήταν Αρμένιοι, ή Έλληνες και όχι Τούρκοι ή Τουρκογενείς. Αξίζει εδώ να αναφερθεί η απάντηση που έδωσε ο θηριώδης Ταλαάτ πασάς σε σχετικό ερώτημα του τότε πρεσβευτή των ΗΠΑ Μοργκεντάου : " έχουμε κατηγορηθεί πως δεν κάνουμε διάκριση μεταξύ αθώων και ενόχων Αρμενίων. Αυτό είναι εντελώς αδύνατο από το γεγονός ότι εκείνοι που είναι αθώοι σήμερα θα μπορούσαν να είναι ένοχοι αύριο"
Η ίδια ακριβώς αποτρόπαια λογική πρυτανεύει και σήμερα στην αυγή του 2.000, όταν οι Τούρκοι εξοντώνουν γυναίκες και μικρά παιδιά στο Κουρδιστάν, με την ηχηρή σιωπή και ένοχη ανοχή των δυτικών μεγάλων δυνάμεων. Αλλά όση αυθαίρετη βαρβαρότητα κι' αν χρησιμοποιηθεί, το Κουρδικό δε λύνεται με τέτοια μέσα. Είκοσι-εικοσιπέντε εκατομμύρια Κούρδοι δε μπορούν να εξοντωθούν με τη μέθοδο της γενοκτονίας σήμερα στην αυγή του 2.000.
Αλλά η λογική αυτή που βρίσκει συνήγορό της τη λήθη αν όχι τη συνενοχή της διεθνούς κοινότητας, είναι η ίδια που οδήγησε στο ναζιστικό ολοκαύτωμα κατά των Εβραίων. Είναι γνωστή η αποκρουστική δήλωση του Χίτλερ ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ είπε: "ποιος θυμάται σήμερα τη γενοκτονία των Αρμενίων".
Ποιος αλήθεια αμφιβάλλει ότι η σιωπή και η λήθη σε τέτοια μαζικά εγκλήματα δεν είναι ο καλύτερος συνήγορος για την επανάληψή τους ;
Δεκάδες εκατομμύρια δολάρια δαπανά η Τουρκία σήμερα σε χρηματοδοτήσεις δημόσιων σχέσεων διεθνώς, σε μια πρωτοφανή προσπάθεια της Τουρκίας να αλλοιώσει την ιστορική μνήμη, δε διστάζει μέχρι και στο να χρηματοδοτεί ακόμη και μεγάλα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ όπως το Χάρβαρντ και το Πρίστον. Γνωστοί Αμερικανοί ιστορικοί των Πανεπιστημίων αυτών υιοθετούν απόψεις όπως ότι η σφαγή των Αρμενίων ήταν συνέπεια του εμφυλίου πολέμου εκείνης της περιόδου της Τουρκίας. Όπως αποκάλυψε ο δημοσιογράφος Ρόμπερτ Φίσκ της Βρετανικής «Independent» στις 2 Ιουνίου του 1997, «δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η τουρκική κυβέρνηση έχει χορηγήσει στα ως άνω Πανεπιστήμια ποσά ύψους τριών εκατομμυρίων δολαρίων».
Το σχόλιο της έγκυρης αμερικάνικης εφημερίδας για το ίδιο θέμα είναι χαρακτηριστικό: «Οι Τούρκοι προσπαθούν να εξαγοράσουν ακαδημαϊκή άφεση για τη σφαγή των Αρμενίων». Προφανώς η σημερινή Τουρκική ηγεσία παραμένει δογματικά αγκυλωμένη από την πολιτική και τα οράματα των Κεμαλιστών-Νεότουρκων ώστε να δεχτεί μια αλλαγή πλεύσης σε παρόμοια ζητήματα. Και ενώ ο σύγχρονος κόσμος πορεύεται προς τα εμπρός, αυτοί έχουν το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν.
Η γενοκτονία των Αρμενίων, η πρώτη γενοκτονία του αιώνα μας, ήταν συνειδητή πολιτική πράξη για τον καθορισμό αφανισμό ενός ολόκληρου έθνους.
Ο Winston S. Churchill. που έγραψε την ιστορία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπό τον τίτλο «Η Παγκόσμια Κρίση» (1929) περιγράφει τις σφαγές σε βάρος των Αρμενίων:
«Το 1915 η Τουρκική κυβέρνηση άρχισε και χωρίς οίκτο εκτέλεσε τις επονείδιστες ομαδικές σφαγές και τους διωγμούς των Αρμενίων από τη Μικρά Ασία. Η εκκαθάριση της φυλής αυτής από τη Μικρά Ασία ήταν τόσο ολοσχερής όσο θα μπορούσε να είναι ένα σχέδιο τόσο μεγάλης έκτασης. Υπολογίζεται πως πρόκειται για ένα εκατομμύρια διακόσιες πενήντα χιλιάδες Αρμενίους. Δεν υπάρχει εύλογη αμφιβολία για το ότι το έγκλημα αυτό είχε σχεδιαστεί και εκτελεστεί για πολιτικούς λόγους».
Ο Leo Kuper κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ν. Καλιφόρνιας περιγράφει τη διαδικασία της γενοκτονίας στη μελέτη του «Γενοκτονία» ως εξής: «Ο ακρωτηριασμός του αρμενικού πληθυσμού ολοκληρώθηκε με τη διαλογή των Αρμενίων προυχόντων. Σ΄ όλη τη χώρα, η κυβέρνηση συνέλαβε και εξόρισε την ελίτ, τους μορφωμένους, τους βουλευτές, τους εκδότες, τους συγγραφείς, τους ποιητές, τους δικαστικούς, τους δικηγόρους, τους συμβολαιογράφους, τους δημόσιους λειτουργούς, τους γιατρούς, τους εμπόρους, τους τραπεζίτες και γενικά όλους όσους είχαν σεβαστές περιουσίες ή επιρροή. Το μέτρο αυτό είχε καθώς φαίνεται σχεδιαστεί για να στερήσει τους Αρμένιους από την ηγεσία και τους αντιπροσώπους του, ώστε οι διωγμοί να ολοκληρωθούν χωρίς κοινωνική κατακραυγή και δίχως αντίσταση».
Η γενοκτονία συνεχίστηκε το 1915 και 1916 με τον εκτοπισμό των παιδιών, των γυναικών, των ηλικιωμένων και των ασθενών. Χωρίστηκαν σε καραβάνια και υποχρεώθηκαν να περπατούν ασταμάτητα στους προκαθορισμένους δρόμους. Ο προορισμός τους ήταν οι έρημοι της Συρίας και της Μεσοποταμίας, αλλά λίγοι έφτασαν ως εκεί. Πολλοί βρήκαν αργό και οδυνηρό θάνατο απ΄ τη δίψα, την πείνα, τις κακουχίες και την εξάντληση. Άλλοι θανατώθηκαν εν ψυχρώ από ντόπιους Τούρκους, Κούρδους και από Τούρκους στρατιώτες που έκαναν επιθέσεις στα καραβάνια ελεύθερα και ατιμώρητα.
Οι άρρενες Αρμένιοι κατατάχθηκαν υποχρεωτικά σε τάγματα εργασίας όπου εξοντώθηκαν από τις κακουχίες ή εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.
Στα εδάφη που εξοντώθηκαν ή εκτοπίστηκαν οι Αρμενικοί πληθυσμοί εγκαταστάθηκαν Τούρκοι και διάφορες άλλες εθνότητες μουσουλμάνων από το μεγάλο εθνολογικό μωσαικό από το οποίο συναποτελείται η σημερινή Τουρκία. Στο έργο του «Αρμενία: Η επιβίωση ενός έθνους» ο Christopher Warlker αναφέρει: «Η εγκατάσταση Τούρκων, Κούρδων ή Κιρκασσίων εκ μέρους της κυβέρνησης ήταν στο εξής το κύριο χαρακτηριστικό στη διαδικασία εξόντωσης των Αρμενίων. Η εγκατάσταση προσφύγων είναι εξαιρετικά σύνθετη διαδικασία ώστε να γίνει ως δια μαγείας. Η συχνότητα με την οποία αυτή γίνεται το 1915, φανερώνει και πάλι κρατική σκοπιμότητα».
Πολλά χρόνια μετά, στα τέλη του 20ου αιώνα, η ιστορία αυτή της βίαιης εποίκισης εδαφών επαναλαμβάνεται εδώ στη μαρτυρική Κύπρο.
Η αρμενική γενοκτονία, η πρώτη γενοκτονία του αιώνα μας, ήταν συνειδητή πολιτική πράξη για τον καθολικό αφανισμό ενός ολόκληρου έθνους. Ο Εμβέρ (Ταλαάτ) παραδέχτηκε χωρίς αιδώ τα εξής στη συνομιλία του με τον αμερικάνο πρέσβη Μοργκεντάου : " Το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο διέταξε τους εκτοπισμούς. Είμαι πεπεισμένος ότι είμαστε απόλυτα δικαιολογημένοι να τα πράξουμε αυτά λόγω της εχθρικής συμπεριφοράς των Αρμενίων κατά της Οθωμανικής Κυβέρνησης. Πάντως εμείς είμαστε οι πραγματικοί κυβερνήτες της Τουρκίας και κανένας υπαλληλίσκος δεν θα τολμούσε να προχωρήσει σε ενέργειες αυτού του είδους χωρίς τις διαταγές μας."
Αυτός ο απεχθής προπομπός του Χίτλερ, αντάμωσε το θάνατο στις 16 Μαρτίου του 1921, σ΄ ένα δρόμο του Βερολίνου, από τις σφαίρες του μέλους της Αρμενικής Επαναστατικής Ομοσπονδίας, νεαρού τότε Σαλαμών Τεχλιριάν. Είχε προηγηθεί η προσαγωγή τους σε δίκη και η αθώωση του από Γερμανικό δικαστήριο λόγω έλλειψης επαρκών στοιχείων.
Αυτή η δίκη, έστω και με αθωωτικό αποτέλεσμα, αποτελεί έναν προπομπό της ιστορικής διαδρομής που έχει συντελεστεί από τότε για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Μια σειρά από ενέργειες, σε συνδυασμό με την εθνική αφύπνιση της Αρμενικής εθνότητας σε όλο τον κόσμο, έχουν επαναφέρει στο προσκήνιο το μείζων αυτό ζήτημα.
Τα τελευταία χρόνια τα Κοινοβούλια του Καναδά, της Κύπρου, της Ουρουγουάης, της Αργεντινής, της Ρωσίας, της Ελλάδος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ πολλοί Αμερικανοί βουλευτές και γερουσιαστές, έχουν υιοθετήσει ψηφίσματα και διακηρύξεις που δικαιώνουν τον Αρμενικό λαό. Εξέχουσες προσωπικότητες της πολιτικής, της διανόησης και της τέχνης σε όλο τον κόσμο αναγνώριζαν με δημόσιες δηλώσεις τους την Αρμενική γενοκτονία, τις συνέπειες της και τα δικαιώματα του αρμενικού λαού.
Η αναγνώριση της γενοκτονίας δεν αποτελεί πράξη εκδίκησης απέναντι στην Τουρκία. Πρόκειται για οφειλόμενο χρέος απέναντί στην ιστορία της οποίας η ορθή γνώση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ένα καλύτερο αύριο. Εγκλήματα όπως η γενοκτονία όταν αναγνωριστούν έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να επαναληφθούν στο μέλλον. Γι αυτό και έχει μεγάλη σημασία η δημόσια συγνώμη που ζήτησε πρόσφατα το Βατικανό το οποίο για πρώτη φορά αποδέχτηκε ότι δεν ενήργησε επαρκώς για να εμποδίσει την καταδίωξη των Εβραίων από τους ναζί στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε επίσημο έγγραφο του Μαρτίου 1998 η ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας τονίζει ότι «κανένας δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος μπροστά στην τρομερή γενοκτονία του Ολοκαυτώματος».
Οι Αρμένιοι που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους όπως και οι Πόντιοι - Έλληνες, που υπέστησαν την ίδια μοίρα, ασφαλώς και δεν είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Γι αυτό και οι επίγονοί τους διεκδικούν το μέγιστο δικαίωμα στην ιστορική μνήμη.
Όταν η ιστορική μνήμη είναι ασθενική, τότε ο βιασμός της ιστορίας, των εθνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων βρίσκει πρόσφορο έδαφος και επαναλαμβάνεται. Ο Κυπριακός λαός γνωρίζει καλά αυτή τη δυσάρεστη αλήθεια. Για το Κυπριακό ζήτημα που αποτελεί τον αιματηρό κρίκο μιας μοιραίας ιστορικής αλυσίδας, μέρος της οποίας είναι και το δράμα των Αρμενίων, εμείς παραμένουμε σταθεροί στις ακόλουθες θέσεις:
Στο ενιαίο αμυντικό δόγμα Ελλάδας - Κύπρου
Στην προώθηση των ενταξιακών διαδικασιών της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με συμμετοχή και εκπροσώπων των Τουρκοκυπρίων στους οποίους φυσικά δεν μπορεί να χορηγηθεί «de-facto» κρατική οντότητα.
Στην ανάγκη εφαρμογής των αποφάσεων του ΟΗΕ για την Κύπρο.
Στην ανάγκη διευθέτησης του Κυπριακού με ειρηνικά μέσα, όπως ορίζουν οι διεθνείς συμβάσεις και η διεθνής νομιμότητα, με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Κορυφής του 1977 και χωρίς αλλαγή του status των συνομιλητών.
Στο αναπαλοτρίωτο δικαίωμα ενός ανεξάρτητου κράτους όπως η Κύπρος στο να επιλέγει το είδος και τις πηγές του αμυντικού της εξοπλισμού, ιδιαίτερα μάλιστα όταν απειλείται η εδαφική του οντότητα και ανεξαρτησία.
Παράλληλα θεωρούμε δεδομένη τη διασφάλιση των δικαιωμάτων της μειονότητας σε μια προοπτική ειρηνικής συνεργασίας των Κοινοτήτων στην Κύπρο.
Η ειρηνική συνεργασία και η ομαλή συμβίωση της τουρκοκυπριακής κοινότητας με την ελληνική, αποτελεί και τον μόνο βιώσιμο δρόμο για βελτίωση του επιπέδου ζωής της πρώτης. Δεν είναι τυχαίο ότι η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, στα κατεχόμενα, πάνω από 80%, σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις πιστεύει ότι θα είναι καλύτερη η οικονομική της κατάσταση, όπως και η ασφάλειά της και η εδραίωση της Δημοκρατίας με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ερευνητέο είναι αν η Τουρκοκυπριακή κοινότητα θα παραμείνει προσκολλημένη σ' ένα στείρο, παλαιομοδίτικο εθνικισμό που υπηρετεί κακώς εννοούμενες εσωτερικές σκοπιμότητες της Τουρκικής ηγεσίας και προσωπικές βλέψεις του Ντενκτάς, ή θα στραφεί σε επιλογές που θα την οδηγήσουν στην ευημερία, στην ειρήνη και κατοχύρωση της δημοκρατίας. Πρόκειται για μια επιλογή ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον.
Οφείλουμε να τονίσουμε ότι παραμένουμε αλληλέγγυοι στους Κυπρίους αδερφούς μας. Η μοίρα της Κύπρου είναι ταυτόσημη μ' αυτήν της Ελλάδας. Επίθεση κατά της Κύπρου σημαίνει επίθεση κατά της Ελλάδας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει και την αρχή του ισοδύναμου τετελεσμένου, δηλαδή ανάλογη επίθεση οπουδήποτε κρίνεται σκόπιμο. Χωρίς φόβο και πάθος, επιμένουμε να τείνουμε χέρι φιλίας και συνεργασίας στην Τουρκία. Προσβλέπουμε σ΄ ένα ελπιδοφόρο αύριο όπου η λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου θα αποτελεί χώρο ειρηνικής συνύπαρξης οικονομικής συνεργασίας και ευημερίας των λαών της Ελλάδας, της Κύπρου, της Τουρκίας, της Αρμενίας. Χωρίς άλλους πολέμους, εθνικές συγκρούσεις, γενοκτονίες. Ένα αύριο όπου η ιστορική μνήμη θα αποτελεί ένα σοφό δάσκαλο για τα βήματα που έρχονται και είναι μπροστά μας.
Η Ελλάδα, η Αρμενία, η Τουρκία και οι άλλες χώρες της περιοχής, μπορούν να συμβιώσουν ειρηνικά και να ατενίσουν με ελπίδες το μέλλον, εφ΄ όσον μπορέσουν να διδαχτούν από το παρελθόν.
Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής στα 1,5 εκ. των αθώων θυμάτων της. Μιας μαζικής επιχείρησης θανάτου ενάντια σε αθώα και ανυπεράσπιστα θύματα, ενάντια σε άμαχο πληθυσμό, γυναίκες, γέρους, μικρά παιδιά, που αντιμετωπίστηκε από το επίσημο τουρκικό κράτος ως μια απλή άσκηση στατιστικής. Εδώ ταιριάζει η γνωστή ρήση του Στάλιν που είπε ότι : " όταν σκοτώσεις έναν άνθρωπο πρόκειται για δολοφονία, αλλά όταν σκοτώσεις πολλούς τότε πρόκειται για στατιστική".
Το έγκλημα της γενοκτονίας των Αρμενίων, που οφείλουν να διασφαλίσουν την προς τα έξω ενότητά τους δε χωρά σε καμιά στατιστική, σε καμιά λογική. Είναι το έγκλημα των εγκλημάτων, μια θηριώδης θηριωδία που στιγματίζει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Γι΄ αυτό και η ανάμνησή του πρέπει να είναι πάντα ισχυρή, όχι ως επέτειος πένθους, όχι ως πράξη εκδίκησης, το επισημαίνουμε και πάλι, αλλά ως χρέος μνήμης και ως δίδαγμα για το αύριο. Το αύριο που οφείλει να είναι ανεξίτηλα απαλλαγμένο από εγκλήματα του χθες. Σ΄ αυτό το αύριο της ελπίδας, της ειρήνης, της ομαλής συμβίωσης των λαών προσβλέπουμε όλοι μας.
Χαιρετίζουμε τη μακραίωνη, ακατάλυτη και αδιατάρακτη Ελληνοαρμενική φιλία, το ανεξάρτητο κράτος και το αδελφό έθνος της ορθόδοξης Αρμενίας, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του ανεξάρτητου Ναγκόρνο - Καραμπάχ, το δικαίωμα ειρηνικής συμβίωσης όλων των λαών της περιοχής, της Ελλάδας, της Τουρκίας, της Κύπρου, της Αρμενίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου