Είναι η κυβέρνηση Τσίπρα και το χρέος «στο κόλπο» εξαθλίωσης της χώρας;

Κωνσταντίνος Βέργος

Μήπως η σημερινή κυβέρνηση είναι τμήμα κάποιας «συνεννόησης», ένα κομμάτι από το παζλ «παιχνιδιών» κύκλων που θέλουν να εξαθλιώσουν τη χώρα; Γυρνώντας πίσω στον χρόνο, και κάνοντας τώρα «ανατομία του χρέους» είναι δύσκολο να αγνοήσουμε ότι η εμπλοκή του ΔΝΤ στην Ελλάδα το 2010, αλλά και η «απομείωση χρέους» το 2012 έγιναν με πολύ «περίεργο τρόπο».Όλοι θυμούνται ότι η Ελλάδα μπήκε «υπό επιτήρηση», από τη στιγμή που παρουσίασε έλλειμμα κοντά στο 15% του ΑΕΠ, ένα νούμερο που θα μπορούσε να μην εμφανιστεί, αλλά το πραγματικό πρόβλημα ήταν ότι το 2010 έπρεπε η χώρα να πληρώσει τοις μετρητοίς 30 δισ. περίπου σε ομόλογα, πολλά από τα οποία είχαν εκδοθεί σε δραχμές.

Μήπως όταν οι προ του 2010 κυβερνήσεις εκδίδαν αυτά τα ομόλογα, δεν γνώριζαν ότι θα λήξουν 30 δισ. ομολόγων το 2010; Γιατί, από την άλλη, δεν φρόντισαν, έστω το 2009, να τα αναδιαρθρώσουν χρονικά (ακυρώνοντας τα και εκδίδοντας άλλους τίτλους στη θέση τους, με βάση τη διεθνή πρακτική), ώστε κάποια από αυτά να λήξουν το 2011, 2012, 2013;

Καθώς η Ελλάδα δεν μπορούσε να πληρώσει πάνω από 8 – 10 δισ. ετησίως, και δεν προσπάθησε να αναδιαρθρώσει το χρέος από τότε ώστε να το μειώσει και να το διανείμει χρονικά σε βάθος 50 – 80 ετών, η χώρα έχει μπει στη «σέντρα» έκτοτε, συνεχίζοντας το ίδιο τεράστιο λάθος. Συνεχίζει ακόμη και σήμερα να έχει χρέος που μετακυλίεται με τρόπο που κατά το πρώτο έτος πάντα να είναι υψηλό (15 – 20 δισ.) και μη εξυπηρετήσιμο, με αποτέλεσμα να υποχρεώνεται σε νέα μνημόνια!

Ακόμη χειρότερα, όταν το 2012 η Ελλάς χρεοκόπησε, έγινε αναδιάρθρωση χρέους που άλλαξε την ΠΟΙΟΤΗΤΑ του χρέους, από ΟΜΟΛΟΓΑ εκ των οποίων κομμάτι ήταν δραχμικά, μετατράπηκε (με κάποια έκπτωση) σε ΔΑΝΕΙΑ. Η διαφορά μεταξύ δανείων και ομολόγων είναι σημαντική, καθώς το δίκαιο που χαρακτηρίζει τα δάνεια είναι επαχθέστερο εκείνου των ομολόγων.

Τα ομόλογα απευθύνονται σε ιδιώτες επενδυτές, που ο καθένας τους παίρνει τον τίτλο και αποδέχεται ρίσκο, ενώ τα δάνεια δίνονται από έναν παράγοντα (τράπεζα ή οργανισμό) και συχνά ενέχουν δικαιώματα ιδιοκτησίας που μπορεί να μεταβιβαστούν (ενέχυρο)! Ας σημειώσουμε ότι η «έκπτωση» που δόθηκε στη μετατροπή αυτή του 2012 ουσιαστικά κεφαλαιοποίησε προσδοκώμενους τόκους μεταξύ άλλων δραχμικών ομολόγων που δεν είχαν εξασφαλίσεις, άρα κεφαλαιοποίησαν εν μέρει ομόλογα μεγάλου ρίσκου και τόκων για όσους τα κατείχαν, κοινώς εν μέρει «αέρα κοπανιστό», και τον έκανε δάνειο σε σκληρό νόμισμα (ΕΥΡΩ), και μάλιστα με επαχθείς όρους για το ελληνικό κράτος και λαό.

Δημιουργήθηκε μάλιστα και το καθεστώς μεταβίβασης της περιουσίας του Δημοσίου ώστε να πληρώνονται οι πιστωτές μέσω μιας ειδικής εταιρείας, ενός Special Purpose Vehicle (SPV) όπως λέγεται. Η μετατροπή αυτή μάλιστα έγινε με όρους όχι απλά μεταρρυθμίσεων για άνοιγμα αγορών, αλλά με τον όρο η Ελλάδα να μειώσει μισθούς και κοινωνικές παροχές, κάτι που θα οδηγούσε σε μείωση του ΑΕΠ και γι’ αυτό πολεμήθηκε όχι απλά από τον κόσμο, αλλά από τις κυβερνήσεις. Υποστηρίζουν λοιπόν πολλοί ότι ήταν «στημένη» –στον αντίλογο όμως, το επιτόκιο των δανείων είναι εξαιρετικά χαμηλό (1%-3%).

Τι έκανε η κυβέρνηση για όλα αυτά; Η νέα κυβέρνηση, παρά τις υποσχέσεις ότι «θα σκίσει τα μνημόνια», θα «βαράει νταούλια και οι αγορές θα χορεύουν», βρίσκεται λίγο – πολύ στην ίδια δυσάρεστη κατάσταση που βρίσκονταν και οι προκατόχοι της, η Ελλάς, εν ολίγοις, συνεχίζει να είναι χώρα «υπό κατοχήν». Δύσκολο να πιστέψει κάποιος ότι το «παιχνίδι εξαρχής ήταν στημένο αλλά εξίσου αληθινό ότι οι καλές προθέσεις δεν έφεραν αποτέλεσμα. Αναμφίβολα αποδείχτηκε ότι η επίλυση του χρέους δεν είναι λόγω της ανικανότητος της κυβέρνησης Σαμαρά ή των προηγούμενων να κάνουν καλές διαπραγματεύσεις.

Είναι κάτι βαθύτερο. Η κυβέρνηση σκάλωσε μπροστά στο «μεγάλο σχέδιο» της «περήφανης» Γερμανίας, μιας χώρας με ηγεσία που βάζει το στενό συμφέρον των μεγάλων γερμανικών εταιρειών πάνω από το συμφέρον της Ευρώπης. Η γερμανική ηγεσία όχι τυχαία στάθηκε αχάριστη απέναντι στη γενναιοδωρία του ελληνικού λαού να χαρίσει τα χρέη στη Γερμανία δύο φορές στον προηγούμενο αιώνα αρνούμενη να ανταποδώσει μείωση χρέους. Η γερμανική ηγεσία στάθηκε άπληστη, διότι έτσι ήταν πάντα ιστορικά, εμείς απλά δεν το βλέπαμε!

Η αμερικάνικη ηγεσία, από την άλλη, χώρα με παράδοση στη δημοκρατία και γενναιόδωρη ιστορικά (π.χ. χάρισμα χρέους λατινοαμερικάνικων χωρών που έσωσε τη Λατινική Αμερική αλλά και σχέδιο Μάρσαλ, που έσωσε την Ευρώπη), που ελέγχει το ΔΝΤ (18% ψήφων), στάθηκε απρόθυμη ή έστω ανίκανη να επιβάλλει στη γερμανική ηγεσία μια λύση ελάφρυνσης χρέους ως τη στιγμή που γράφουμε αυτό το άρθρο. Ήταν λοιπόν άσχημα τα διεθνή δεδομένα, αλλά πλέον δεν είναι απόλυτα κατάμαυρα!

Ο ίδιος ο Τόμσεν (ΔΝΤ) έχει δημοσιοποιήσει τις απόψεις του όπου ξεκάθαρα συνδέει τη μείωση χρέους με μειώσεις συντάξεων, δείχνει ότι ίσως τελικά στο βάθος υπάρχουν περιθώρια συμφωνίας στο επόμενο δίμηνο μεταξύ κυβέρνησης και ΔΝΤ, με «αμερικάνικη σφραγίδα», όμως η όποια λύση, αν και θα διασώσει βασικούς θεσμούς (όπως υγεία και εκπαίδευση) που το ΔΝΤ απορρυθμίζει κλασσικά, θα απέχει πολύ από τις υποσχέσεις της κυβέρνησης.

Σε κάθε περίπτωση, αν η όποια λύση δεν διασφαλίζει ότι οι ετήσιες πληρωμές χρέους θα βρίσκονται σε επίπεδα που δεν ξεπερνάνε τα 8 – 10 δισ. ετησίως, δεν θα είναι βιώσιμη και θα οδηγήσει σε νέα οικονομικές περιπέτειες τη χώρα. Αν έτσι συμβεί, τότε η κυβέρνηση θα έχει αποτύχει. Αν όμως οδηγήσει σε ετήσιο ύψος χρέους κάτω των 10 δισ., τότε η ακατάσχετη λιτότητα και φοροκαρπαζιά ίσως είναι στα όρια τους, η χώρα ίσως γυρίσει σελίδα και η κυβέρνηση θα πετύχει, έστω και κατά 30%, εκείνα που υποσχέθηκε…

* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.