Στίγκλιτζ : "Πως το ευρώ απειλεί το μέλλον της Ευρώπης"

ς;

«ΕΥΡΩ: Πώς ένα κοινό νόμισμα απειλεί το μέλλον της Ευρώπης», είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του νομπελίστα οικονομολόγου Τζόζεφ Στίγκλιτς που κυκλοφορεί τώρα και στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος.Μεγάλη έκταση του κειμένου αναφέρεται στην Ελλάδα -καλύπτοντας το διάστημα από την έναρξη της κρίσης έως σήμερα- όπου ο Στίγκλιτς επικρίνει τη σκληρή
λιτότητα των προγραμμάτων διάσωσης που οδήγησαν τη χώρα σε συντριπτική ύφεση, ενώ υποστηρίζει ότι παρά κάποια τραντάγματα και αβεβαιότητες, η Ελλάδα θα μπορούσε να ανακάμψει εκτός ευρώ δημιουργώντας ένα σύστημα βασισμένο αποκλειστικά σε ηλεκτρονικό χρήμα.

Και, ταυτόχρονα, σκιαγραφεί τρεις εναλλακτικές λύσεις για το μέλλον της Ευρώπης: Θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις στην ευρωζώνη και στις πολιτικές που επιβάλλονται στις χώρες μέλη που πλήττονται περισσότερο, μια καλή διαχείριση του τέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ένα τολμηρό νέο σύστημα το οποίο αποκαλεί «ευέλικτο ευρώ», προτείνοντας ένα διαχωρισμό σε «βόρειο» και «νότιο» ευρώ.

Το tvxs.gr δημοσιεύει από σήμερα, και σε τρεις συνέχειες, ορισμένα ενδεικτικά αποσπάσματα του βιβλίου:

Το αίνιγμα των αντιπαραγωγικών μέτρων πολιτικής

Στην περίπτωση των προγραμμάτων που επιβλήθηκαν στις χώρες της κρίσης, δεν μπορεί κανείς να μην αναρωτηθεί γιατί άραγε οι δανειστές (η τρόικα) επέβαλαν αντιπαραγωγικούς όρους που μείωναν την πιθανότητα αποπληρωμής. Μήπως επειδή οι δανειστές πραγματικά πίστευαν ότι τα προγράμματά τους θα αποκαθιστούσαν γρήγορα την ευημερία;

Με αυτή την υπόθεση συνάδει το γεγονός ότι οι προβλέψεις τους αποδείχτηκαν επανειλημμένα και κατά πολύ εσφαλμένες. Με δεδομένο, όμως, το ιστορικό αποτυχίας των προγραμμάτων λιτότητας, δεν μπορούμε να μην αναρωτηθούμε γιατί άραγε να πιστεύει κανείς ότι θα έφερναν αποτέλεσμα στην Ευρώπη όταν είχαν αποτύχει οπουδήποτε αλλού. Εν μέρει, έχω ήδη απαντήσει: φταίει η ιδεολογία, φταίνε οι βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις για το πώς λειτουργεί η οικονομία, οι οποίες αλλάζουν ελάχιστα –αν αλλάξουν καθόλου– παρά τη συσσώρευση αποδεικτικών στοιχείων περί του αντιθέτου. Αυτές οι πεποιθήσεις επηρεάζουν σε κάποιο βαθμό ακόμα και τους πιο τεχνοκράτες «δημιουργούς υποδειγμάτων» που δίνουν αριθμητικές προβλέψεις για τα μεγέθη της οικονομίας.

Όμως αυτή η εξήγηση ίσως να μην είναι πλήρης. Ίσως υπήρχαν και πολιτικοί στόχοι – να πέσουν οι αριστερές κυβερνήσεις, να μάθουν τα εκλογικά σώματα άλλων χωρών ποιες είναι οι συνέπειες της εκλογής τέτοιων κυβερνήσεων και να αυξηθεί η πιθανότητα ευρύτερης επικράτησης συντηρητικών οικονομικών και κοινωνικών προγραμμάτων εντός της Ευρώπης. Από συζητήσεις μου με κάποιους από τους Ευρωπαίους ηγέτες που είχαν ανάμειξη στην κρίση του ευρώ αποκόμισα την εντύπωση ότι αυτοί οι πολιτικοί στόχοι έπαιξαν όντως κάποιο ρόλο.

Επιπλέον, οι κυβερνήσεις είναι περίπλοκοι θεσμοί. Οι δομές στις οποίες βασίζεται το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο –το οικονομικό σύστημα της Ευρώπης, το οποίο συνδυάζει την οικονομία της αγοράς με ισχυρά συστήματα κοινωνικής προστασίας, συχνά δε με ακόμα πιο ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων στις διαδικασίες λήψης οικονομικών αποφάσεων από εκείνη που χαρακτηρίζει τον «μετοχικό καπιταλισμό» των ΗΠΑ– συνήθως τυγχάνουν ελάχιστης στήριξης από τα υπουργεία Οικονομικών, τους πραγματικούς αρχιτέκτονες των προγραμμάτων που επιβάλλονται στις χώρες της κρίσης. Ίσως τα υπουργεία Οικονομικών να θεωρούν ότι τους δίνεται η ευκαιρία να κάνουν στο εξωτερικό όσα δεν μπορούν να κάνουν στο εσωτερικό των χωρών τους.

Τέλος, πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι υπάρχει και ένα στοιχείο εκδικητικότητας, ακόμα και οργής θα έλεγε κανείς –τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τους όρους που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα– για τη φαινομενική ανυπακοή της ηγεσίας της, όπως τότε που προσέφυγε σε δημοψήφισμα προκειμένου να μετρήσει τη λαϊκή υποστήριξη για τα επιβαλλόμενα προγράμματα (βλέπε κεφάλαιο 10). Δύσκολα μπορεί κανείς να πιστέψει ότι υπεύθυνοι αξιωματούχοι στην ευρωζώνη θα έκαναν μια ολόκληρη χώρα να υποφέρει απλώς και μόνο επειδή δεν ενέκριναν την ηγεσία που αυτή επέλεξε ή ότι θα επέβαλλαν όρους που θεωρούσαν ότι αντίκεινται στα συμφέροντά της μόνο και μόνο από μνησικακία. Κι όμως, ο τόνος κάποιων από τις συζητήσεις έχει δώσει την εντύπωση ότι ίσως πράγματι αυτό να ισχύει.