Ο βαθύς νεοφιλελευθερισμός του Αλέξη Τσίπρα

Του Θέμη Τζήμα

Ο Κώστας Σημίτης, ως ένας τυπικός αλλά και σημαντικός δεξιός σοσιαλδημοκράτης της δεκαετίας του '90 σηματοδότησε τον πρόλογο εφαρμογής του νεοφιλελευθερισμού στη χώρα, επιτελώντας ταυτόχρονα ιδεολογική και υλική λειτουργία.Δυσφημώντας όλη τη λαϊκή, αντιιμπεριαλιστική και κοινωνική παρακαταθήκη του ΠΑΣΟΚ και της μεταπολίτευσης διαμόρφωσαν μαζί με την ομάδα του αλλά και με ένα τμήμα της ανανεωτικής αριστεράς, τους ιδεολογικούς όρους της Ελλάδας του δεξιού “εκσυγχρονισμού” και της απόλυτης εξάρτησης από τονευρωπαϊσμό και τον ατλαντισμό. Στο υλικό πεδίο πέτυχαν τη γιγάντωση της κερδοφορίας και τηςπολιτικής επιρροής του μεγάλου κεφαλαίου από τη μια και της ακόμα σαφέστερης οργανικήςυποταγής του κράτους στις ανάγκες αναπαραγωγής των κυρίαρχων οικονομικών σχέσεων, με ταυτόχρονη υποχώρηση του αναπτυξιακού και κοινωφελούς ρόλου του. Όλα αυτά κορυφώθηκαν με την ένταξη στο σκληρό πυρήνα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, στη ζώνη του Ευρώ και σε ό,τι έχει να κάνει με συλλογικό φαντασιακό, δια των Ολυμπιακών του 2004.

Ο Κώστας Καραμανλής πάτησε στο δρόμο του Κώστα Σημίτη σε ό,τι είχε να κάνει με τις στρατηγικές κατευθύνσεις αλλά κυρίως λεηλάτησε τα δημοσιονομικά του επιτεύγματα, σε μια λογική αυτόματου πιλότου, επιδεινώνοντας εν τέλει όλα τα βασικά μεγέθη.

Αν ο Κώστας Σημίτης σηματοδότησε τον πρόλογο του εφαρμοσμένου νεοφιλελευθερισμού, ο Γιώργος Παπανδρέου μας έβαλε στο κυρίως μέρος του. Από τη μια ισοπέδωσε στο ιδεολογικό επίπεδο οτιδήποτε θύμιζε προοδευτικές κατακτήσεις της μεταπολίτευσης, είτε δια των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, είτε και άμεσα δια λαϊκών αγώνων. Καθετί λαϊκό, εργατικό, πατριωτικό και αντιιμπεριαλιστικόστοχοποιήθηκαν ως γενεσιουργικές αιτίες της κρίσης, ενόσω το μεγάλο κεφάλαιο και οι σχέσεις εξάρτησης έμεναν κατ' ουσίαν στο απυρόβλητο. Άλλωστε, η νεοφιλελεύθερη ιδεολογική ηγεμονία εδράζεται ακριβώς στο δίπολο τύψεις και φόβος των μαζών ως τέτοιων και στο δίπολο καριερισμός-κυνισμός των μεμονωμένων ατόμων. Στο υλικό επίπεδο οι κυβερνήσεις του Γιώργου Παπανδρέου διασφάλισαν τις βαθιές αφαιρέσεις λαϊκής κυριαρχίας μέσα από την οριστικοποίηση τηςνεοαποικιακής εξάρτησης, την ισοπέδωση του κοινωνικού και αναπτυξιακού ρόλου του κράτους, προς όφελος του κατασταλτικού και του εργαλειακού ρόλου του, σε σχέση με το μεγάλο και πολύ μεγάλο κεφάλαιο αλλά και τους ξένους πιστωτές. Εν τέλει, την πρώτη φάση μεγάλης αναδιανομής πλούτου εν μέσω κρίσης από τους “κάτω” και τους “μέσα”, προς τους “πάνω” και τους “έξω”, σε συνέχεια της προ κρίσης αναδιανομής, που ξεκίνησε επί Κώστα Σημίτη και συνεχίστηκε επί Καραμανλή. Η σημασία των κυβερνήσεων Γιώργου Παπανδρέου είναι ότι διασφάλισε πως αυτή η συνθήκη αναδιανομής υπέρ της ολιγαρχίας δε θα άλλαζε λόγω κρίσης αλλά ότι αντίθετα θα προκρινόταν ωςαπάντηση στην κρίση. Ο Αντώνης Σαμαράς επέτεινε τη νεοφιλελεύθερη επίθεση και την έντυσε με έναν ακροδεξιό κοινωνικό συντηρητισμό.

Ο Αλέξης Τσίπρας ήρθε για να μας εισάγει στον πυρήνα του “κυρίως θέματος” του εφαρμοσμένου νεοφιλελευθερισμού, στην πλέον σκοτεινή του όψη. Αυτό που κατεξοχήν υλοποιεί η κυβέρνησή του - πέραν της περαιτέρω εσωτερικής - είναι πρώτον η γιγάντωση του κρατισμού υπέρ της κερδοφορίας του μεγάλου κεφαλαίου, δεύτερον η οριστική απόσυρση του κράτους από τον κοινωνικό και αναπτυξιακό του χαρακτήρα, τρίτον το επακόλουθο άνοιγμα νέων παρασιτικών αγορών υπηρεσιών υπέρ του ιδιωτικού τομέα και εξαιτίας της υποχώρησης του δημοσίου. Αρκεί να δει κανείς μερικές μόνο, ενδεικτικές κυβερνητικές πολιτικές:

-το δημόσιο έχασε σχεδόν 40 δισ. Ευρώ (!) και δίπλα σε αυτό εξαφανίστηκαν οι μικρομέτοχοι των τραπεζών, προς όφελος του υπερεθνικού χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, με την τελευταίαανακεφαλαιοποίηση.

-ο κρατικός προϋπολογισμός καλύπτει τον επιχειρηματικό κίνδυνο των ιδιωτικών τραπεζών για το25% των δανείων που δεν μπορούν να αποπληρωθούν. Το υπόλοιπο 35% εγκαταλείπεται στις ορέξεις των τραπεζών κατ' ουσίαν.

-βραχυμεσοπρόθεσμα και στη βάση της αποδόμησης του νόμου Κατσέλη, ανοίγει η αγορά του real estate, η οποία στην Ελλάδα ήταν καχεκτική λόγω της σταθερής και εκτεταμένης μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας. Τα λαϊκά στρώματα, όπως και η μικρή και μεσαία αστική τάξη θυσιάζονται προς όφελος μιας νέας αγοράς, μεγάλου ιδιωτικού κεφαλαίου.

-ο ΑΔΜΗΕ παραδίδεται σε ευρωπαϊκές μόνο - δηλαδή γαλλικές ή γερμανικές - εταιρείες. Τα εγγυημένα δημόσια κέρδη μεταβιβάζονται σε ξένα κράτη ή σε ιδιώτες που προμοτάρονται από αυτά, δηλαδή φεύγουν κατά βάση εκτός χώρας. Το ίδιο έγινε και με τα 14 αεροδρόμια.

-η σφαγή των συντάξεων από κοινού με την περιέλευση εργαζομένων και επαγγελματιών σε γενικευμένη αδυναμία πληρωμής των ασφαλιστικών ταμείων τους, θα ανοίξει άμεσα μια νέα, ιδιωτική ασφαλιστική αγορά, εξαιτίας ακριβώς της διάλυσης της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης, σε συνδυασμό με την ανεργία, επίσημη ή κεκαλυμμένη.

-τα δάνεια, επιχειρηματικά και στεγαστικά σε πρώτη φάση και από 15 Φλεβάρη μάλλον και τα στεγαστικά πρώτης κατοικίας, επίσης παραδίδονται στο υπερεθνικό χρηματιστικό κεφάλαιο.

Άλλη μια νέα, ιδιωτική αγορά υπέρ του πολύ μεγάλου κεφαλαίου ανοίγει εις βάρος όχι μόνο της εγχώριας επιχειρηματικής τάξης- από τους “μέσα” στους “έξω”- αλλά και εις βάρος των λαϊκών στρωμάτων- από τους “κάτω”, στους “πάνω”.

Ο Αλέξης Τσίπρας κινείται σαν να είναι το αγαπημένο παιδί του πυρήνα του σημιτικού εκσυγχρονισμού: ολοκληρώνει την ένταξη της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας στο πλαίσιο τουεφαρμοσμένου νεοφιλελευθερισμού και την εξ “αριστερών” ιδεολογικοποίηση της νεοαποικιακής δέσμευσης στον πλέον επιθετικό ιμπεριαλισμό - τον ευρωατλαντικό. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε κάθε φάση νεοφιλελεύθερης επίθεσης στην ελληνική κοινωνία, τη βρώμικη δουλειά την έκαναν πολιτικά πρόσωπα προερχόμενα από το θεωρητικά αντίπαλο χώρο: όταν το ΠΑΣΟΚ ήταν ο κύριος φορέας πολιτικής εκπροσώπησης των λαϊκών τάξεων και στρωμάτων, οι Σημίτης και Παπανδρέου, τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ βραχύβια κατέκτησε αυτό το ρόλο, ο Αλέξης Τσίπρας. Ένας σύστημα εξουσίας είναι τόσο πιο ολοκληρωμένο και ολοκληρωτικό, όσο – μεταξύ άλλων- κατορθώνει να εντάσσει στο εσωτερικό του και το φαινομενικά αντίπαλο χώρο ή έστω την ηγεσία του, προκειμένου μεταξύ άλλων να εμπεδώνει το αίσθημα του μονόδρομου στο λαό. Αυτός είναι ο βαθύς νεοφιλελευθερισμός του Αλέξη Τσίπρα.

*Πηγή: tvxs.gr