Είναι ο τουρισμός η βαρειά βιομηχανία μας ;

Γιώργος Χαρβαλιάς

Δεν ξέρω ποιος απίθανος ανακάλυψε ότι «ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας» και τη φράση αυτή αναμασούν κάθε λίγο και λιγάκι οι ανέμπνευστοι Μαυρογυαλούροι της Μεταπολίτευσης. Ομως μεγαλύτερη ομολογία εθνικής μοιρολατρίας δεν υπάρχει.Είναι σαν να λες ότι, επειδή σε βοήθησε ο Θεός να γεννηθείς στο πιο ευλογημένο «οικόπεδο» του πλανήτη, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα περισσότερο από να το εκμεταλλεύεσαι ως αξιοθέατο, προσβάλλοντας πολλές φορές και τη

μοναδικότητά του. Σαν να παραδέχεσαι δημοσίως, δηλαδή, ότι οι σύγχρονοι Ελληνες είναι ανίκανοι να παράγουν κάτι ανταγωνιστικό από μόνοι τους και πρέπει να περιοριστούν σε αυτά που τους πρόσφεραν απλόχερα η φύση και η Ιστορία. Μια άκρως υποτιμητική θεωρία για έναν λαό που έχει αποδείξει πως μπορεί να δημιουργεί αξίες από το τίποτα. Και μια θεωρία που ευχαρίστως θα υιοθετούσε η κομπανία των δανειστών με απώτερο στόχο να δημιουργήσει την ασφαλή, φθηνή και απολύτως ελεγχόμενη τουριστική αποικία, που ονειρεύονται οι συνταξιούχοι της Εσπερίας...

Είναι, όμως, αυτό το αναπτυξιακό μοντέλο που πρέπει να ονειρεύονται τα παιδιά μας; Kαι έχουμε καμιά ελπίδα να βγούμε απ' τα Μνημόνια, αν οι επόμενες γενιές τεχνοκρατών μεταναστεύσουν κι αυτοί που μείνουν πίσω καταλήξουν να σερβίρουν καφέδες στους Γερμανούς εποίκους;
Ασφαλώς και ο τουρισμός αποτελεί σημαντική εισοδηματική πηγή της χώρας. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά σε έναν τόπο που διαθέτει τόσες φυσικές ομορφιές και τέτοια πολιτισμική κληρονομιά.

Ασφαλώς και πρέπει να τον προστατεύσουμε, αλλά και να τον αναβαθμίσουμε, με απαραίτητη προϋπόθεση πάντα τον σεβασμό στην αισθητική του τοπίου. Δεν μπορεί όμως ο τουρισμός, όπως άλλωστε και η οικοδομή στο πρόσφατο παρελθόν, να αποτελούν τον αναπτυξιακό μονόδρομο ενός έθνους που αναμφισβήτητα, εκτός από το «οικόπεδο», διαθέτει και πρωτογενή χαρίσματα και ικανότητες.

Στο πρόσφατο παρελθόν, το τουριστικό μοντέλο που ενθάρρυναν οι εκάστοτε κυβερνήσεις επέτρεψε οικιστικές φρικαλεότητες και απαράδεκτες παρεμβάσεις σε παραδοσιακές αρχιτεκτονικές δομές. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η κατάσταση βελτιώθηκε σημαντικά και από τα παρακμιακά rooms to let ή τα ξενοδοχεία... ασπρόμαυρης ελληνικής ταινίας περάσαμε σε καλαίσθητες ξενοδοχειακές μονάδες, μικρής και μεσαίας χωρητικότητας, τους παραδοσιακούς ξενώνες που κοσμούν σήμερα πολλές περιοχές, όχι μόνο παραθαλάσσιες, αλλά και της ενδοχώρας.
Και αυτές οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όμως, σήμερα στενάζουν. Η κρίση τις χτύπησε κατακέφαλα. Και οι ιδιοκτήτες τους, που πήραν δάνεια ή επωφελήθηκαν από ευρωπαϊκά προγράμματα, βρίσκονται πλέον στο χείλος της καταστροφής.

Στις μέρες μας ευδοκιμεί το μοντέλο μαζικού παραθερισμού τύπου Ρόδου ή Κρήτης, με το all inclusive και τα βραχιολάκια ή τα πανάκριβα boutique hotels, τύπου Σαντορίνης ή Μυκόνου, απλησίαστα ασφαλώς για τους κοινούς θνητούς. Τα τελευταία χρόνια πυκνώνουν και οι μισθώσεις φτηνών ιστιοπλοϊκών που, απαλλαγμένα από κρατικά τέλη, αφήνουν έσοδα μόνο στους ατζέντηδες-ιδιοκτήτες τους, ενώ έχουν επανακάμψει τα...τροχόσπιτα, για απεριόριστες διανυκτερεύσεις, με μηδενική συνεισφορά στον Κρατικό Προϋπολογισμό.

Κι αυτό είναι μια άλλη όψη του προβλήματος. Η «βαριά βιομηχανία» δουλεύει καλά για τους λίγους προνομιούχους που έχουν τις μεγάλες μονάδες πολυτελείας, χωρίς να επωφελείται συνολικότερα το δημόσιο ταμείο. Και ο εκπρόσωπός τους, αυτών των προνομιούχων, περιφέρει την κλάψα του μεταξύ της τρόικας και των καναλιών, διαμαρτυρόμενος για το μειωμένο τουριστικό ρεύμα (που στο τέλος πάντα αυξάνεται) και για τις επιβαρύνσεις στα μεγάλα ξενοδοχεία, που διαρκώς μετακυλίονται στις πλάτες τρίτων.

Ξαναλέω, λοιπόν. Ο μαζικός τουρισμός δεν μπορεί να είναι η «βαριά βιομηχανία» μιας ανεπτυγμένης χώρας. Στην περίοδο της κρίσης, όμως, ο τουρισμός μπορεί να προσφέρει χειροπιαστά δημοσιονομικά ισοδύναμα, ξαλαφρώνοντας λίγο τους Ελληνες φορολογουμένους. Αρκεί να σταματήσει η κλάψα του κάθε Ανδρεάδη ότι, αν βάλουμε ένα ευρώ παραπάνω στις διανυκτερεύσεις των μεγάλων μονάδων πολυτελείας, θα μας φύγουν οι τουρίστες να πάνε δίπλα. Ας πάνε. Προτιμώ αντί για 20.000.000 επισκέπτες να έχω τους μισούς, αλλά να αφήνουν και κάνα πενηντάρικο στον κρατικό κορβανά. Για σκεφτείτε το. Με μισό δισ. τον χρόνο από την (υποχρεωτική) συνεισφορά των τουριστών στο κράτος, δεν θα μιλούσαμε τώρα για τα εφάπαξ των δυστυχισμένων Ελλήνων συνταξιούχων...