Οι ανοιχτές πληγές της Αμερικής

Δήμητρα Αθανασοπούλου

Ο  Νόαμ Τσόμσκι, γνωστός και ως «η κριτική συνείδηση της Αμερικής», έγραφε πριν από αρκετό καιρό πως «οι επιδιώξεις των ΗΠΑ έχουν μια σταθερότητα: αν και οι ίδιες ποτέ δεν αποδέχθηκαν απόλυτα τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, επιδιώκουν σταθερά να τις επιβάλλουν σε άλλους, προς δικό τους όφελος».
Αυτή η αμερικανική, κατά Τσόμσκι, «εγωκεντρική σταθερότητα» εφαρμόστηκε σε αρκετά πεδία. Μέχρι που οι αμερικανικές επιδιώξεις άρχισαν -όπως αποδείχτηκε- να γυρίζουν μπούμερανγκ, με την κοινωνική παθογένεια να εντείνει την κρίση. Η

μιζέρια -σε οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό επίπεδο- κέρδισε έδαφος στις ΗΠΑ και ο Τραμπ αναδείχτηκε νικητής της ιδεολογικής διαμάχης για τις κυρίαρχες αξίες του «αμερικανικού ονείρου». Ποιες είναι οι πληγές της Αμερικής που την έφτασαν στο σημείο να εκλέξει για πρόεδρο έναν μεγιστάνα με αιχμηρό πολιτικό λόγο;

Στο περιθώριο
Οι αμερικανικές, όπως και οι παγκόσμιες ελίτ, υποτίμησαν την υποβάθμιση της μεσαίας και της λαϊκής τάξης. Σύντομα άρχισαν ολοένα περισσότεροι άνθρωποι να κατοικούν στο περιθώριο... και τα αμερικανικά εργοστάσια να εγκαθίστανται εκτός των συνόρων της υπερδύναμης. 

Το φυλετικό ζήτημα (έχει τις ρίζες του στην ίδρυση των ΗΠΑ, του αμερικανικού έθνους το οποίο οικοδομήθηκε στο ολοκαύτωμα των αυτόχθονων Ινδιάνων) δεν επιλύθηκε -όπως αναμενόταν- στη μετά Ομπάμα εποχή. Αντιθέτως, μεγεθύνθηκε -ιδίως- στις πόλεις που ήταν γκέτο. Παράλληλα οι «πεθαμένες» πολιτείες, αλλοτινά λίκνα της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, δεν «αναστήθηκαν» ποτέ, ενώ οι νεοάστεγοι πολλαπλασιάζονταν - μαζί με τα σπίτια από χαρτόκουτα. Οπως και οι νεοάνεργοι.

Οταν τον Σεπτέμβριο του 2015 δόθηκε στη δημοσιότητα το επίσημο ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ, οι Αμερικανοί γελούσαν. Το 5,1% δεν ανταποκρινόταν στη μίζερη καθημερινότητά τους. Στην πραγματικότητα, συνέβαινε το εξής: καταργούνταν ολοένα περισσότερες θέσεις πλήρους απασχόλησης, ενώ άνοιγαν θέσεις μερικής απασχόλησης. Τον περασμένο Ιούνιο ο δείκτης ανεργίας ήταν ο υψηλότερος των τελευταίων ετών, με 102.000.000 Αμερικανούς να είναι άνεργοι, ενώ έγινε λόγος ακόμα και για 23% ανεργίας - ποσοστό ανάλογο με εκείνο των μεσογειακών χωρών σε κρίση, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα. 

Την ίδια στιγμή άρχισε να «επικρατεί η «άλλη Αμερική», με τις αφανισμένες γειτονιές, τα μισογκρεμισμένα σπίτια, τους σκυμμένους ανθρώπους πάνω από τα μισοφαγωμένα σκουπίδια, τα εγκαταλειμμένα εργοστάσια, τις άδειες τράπεζες, τα ρημαγμένα αστυνομικά τμήματα, εικόνες που συνδέονται -μεταξύ άλλων- και με την αποδυνάμωση της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Ακολούθησε -ως γνωστόν- πτώχευση των εμβληματικών εταιριών, όπως η Chrysler και η General Motors, καθώς και ο θάνατος της αγοράς ακινήτων.

Φαβέλες
Παράλληλα οι παραγκουπόλεις των νεοαστέγων «εισέβαλαν» μέσα στην πόλη των αγγέλων. Οι άστεγοι του Λος Αντζελες άρχισαν να στήνουν τις σκηνές τους σε απόσταση αναπνοής από τις λαμπερές λεωφόρους, ενώ οι άστεγοι της Σίλικον Βάλεϊ έφτιαξαν τη δική τους «φαβέλα» στην άλλη πλευρά της hi-tech κοιλάδας του πυριτίου.. Οι άστεγοι της Νέας Υόρκης συνέχισαν, ωστόσο, να κρατούν τα σκήπτρα της μιζέριας.

Οσο για το προφίλ των νεοαστέγων Αμερικανών; Προς έκπληξη όλων, στην πλειονότητά τους οικογένειες! Το 1950 ο δείκτης φτώχειας άγγιζε το 22%, για να πέσει στο 11% το 1973 και να φτάσει στο 15% το 2014, με πλέον περισσότερους από 47.000.000 Αμερικανούς να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας! Με άλλα λόγια; Το υπάρχον αμερικανικό μοντέλο δεν έκανε πια τους Αμερικανούς ούτε να ονειρεύονται, όπως πρώτα, ούτε να ζουν όπως ζούσαν. 

Η λιτότητα που επιβάλλεται στους λαούς και όχι στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ήταν εκείνη που επέβαλε και τον Τραμπ, εκείνον που δήλωσε ότι θα επιβάλει οικονομικές κυρώσεις σε όσες εταιρίες μεταφέρουν τις μονάδες παραγωγής από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε άλλες χώρες, όπως το Μεξικό, εκείνον που δεσμεύτηκε πως θα γίνει ο πρόεδρος των ξεχασμένων Αμερικανών - και κυρίως των «λευκών νοικοκυριών», που βρέθηκαν να ζουν κάτω από αναξιοπρεπείς συνθήκες.